đào lý vẫn đơm hoa
dao ly
đào lý vẫn đơm hoa
Basho là một vị thiền sư
thi sĩ Nhật Bản sống vào thế kỷ thứ 17, và ông cũng được công nhận như một
nhà thơ Haiku nổi tiếng nhất của mọi thời đại.
Có lần, Basho chia sẻ
về nghệ thuật làm thơ của mình như sau, “Trong khi viết, ta đừng để mình
bị ngăn cách với thực tại, dầu chỉ là một khoảng cách mỏng như một sợi tóc.
Ta chỉ có thể hiểu được cây thông từ ngay chính cây thông, ta chỉ có thể học
cây trúc từ chính ngay cây trúc… và cái thấy ấy tự nó sẽ sáng tạo nên bài
thơ của mình.”
Và cũng vậy tôi nghĩ, ta
chỉ có thể tiếp xúc được với sự sống của mình từ ngay chính nơi thực tại, mà
không thể bằng một lý thuyết, sự suy tưởng, hay đường lối nào khác hơn.
Đâu cần
phải nắm bắt ngày hôm nay
Nhưng
dường như ngày nay chúng ta lại thường đặt ra bao nhiêu những phương tiện,
sự thực tập, để làm sao mình nắm bắt được thực tại! Thật ra tôi nghĩ, thay
vì là nắm bắt, thì ta chỉ cần biết buông xả những lăng xăng của mình một
chút, mở rộng ra với những gì đang có mặt một chút, cùng với một cái thấy tự
nhiên và trong sáng. Vì thực tại này có bao giờ vắng mặt hay trốn tránh ta
đâu, cần gì phải lao công tìm kiếm hay nắm bắt bạn hả...
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có
viết "Cuộc đời đó có bao lâu mà hững hờ!" Một nhà thơ La Mã, Horace,
cũng dùng chữ "Carpe diem", seize the day, hãy nắm bắt ngày hôm nay,
như là một thái độ sống tích cực. Và tôi thấy ngày nay chúng ta cũng ưa
thích dùng câu hát và châm ngôn đó như là một sự nhắc nhở ta sống cho trọn
vẹn. Nhưng có lẽ ta cũng cần nên nhìn lại thái độ này.
Thiền tập là để tiếp xúc
được với những gì đang sẵn có, trong ta và chung quanh ta, chứ không phải để
tìm kiếm hay tạo tác một cái gì khác hơn, hay đẹp hơn, theo những ước vọng
của mình. Hiểu như vậy thì đâu có gì để ta cần phải nắm bắt hay nỗ lực, phải
không bạn?
Không
muốn an thì sẽ được được an
Nếu như ta để cho chúng
được như chúng đang là, as-is, buông bớt đi những phân biện của mình,
thì tuệ giác sẽ tự nhiên biểu hiện. Tôi nghĩ, chúng ta chưa tiếp xúc được
với thực tại có lẽ vì mình chưa thể buông bỏ được những ham muốn thay đổi
của mình. Và trong cuộc sống, chúng ta lại có thói quen thay thế những bận
rộn này bằng những bận rộn khác. Mà bạn biết không, cho dù chúng có là tốt
đẹp hay vi tế hơn, thì đó cũng vẫn là những lăng xăng tìm cầu mà thôi...
Nhưng nếu như ta không làm
gì hết, và cứ để yên cho những lo nghĩ và bất an của mình, thì chúng sẽ ra
sao bạn hả? Tôi được dạy, và kinh nghiệm rằng, nếu như ta biết buông bỏ cái
thái độ mong cầu của mình, để cho cái nghe, cái thấy của mình được trong
sáng tự nhiên trước những gì đang có mặt, không can thiệp vào, thì mọi
bất an đều có khuynh hướng tự nó sẽ trở thành an. Chúng không cần gì đến
sự can dự, mong muốn, hay một sự tập luyện nào của mình. We need to learn
how to step out of our own way.
Đào hồng
tự nở
hoa
Sáng
nay là một ngày nắng ấm. Mới mấy hôm trước đây, trời đổ một cơn tuyết
lớn ngập trắng khu vườn, lấp kín lối đi ngoài sân. Tuyết phủ trắng xóa
những cành cây khô trong khu rừng nhỏ. Đất trời của một ngày tuyết đang
rơi thật yên lắng, không gian tĩnh và đẹp. Sáng nay nắng lại lên, tuyết
tan. Bước ra ngoài vườn tôi thấy trên cành khô có những nụ hoa tím nở tự
lúc nào không hay, dưới ánh nắng ban mai đẹp mới tinh.
Tôi nhớ bài thơ của Sư Ông Nhất Hạnh lấy ý từ một công án Thiền của vua
Trần Nhân Tông.
Bạn
là khu vườn của tôi
Và
tôi thường nghĩ tôi là người chăm sóc
Nhưng mới sáng hôm qua thôi
Mắt
tôi vừa thấy
Một
khu vườn xưa, rất xưa
Không hề có ai chăm sóc
Vậy
mà
Khi
Xuân về
Chẳng biết tại sao
Đào
lý vẫn đơm hoa.
Chúng ta có cần phải lao tác, tìm kiếm gì thêm để giúp tâm mình được an
không bạn hả, hay chỉ cần để cho tất cả được tự nhiên và trong sáng mà
thôi, và lý trắng đào hồng sẽ tự chúng nở hoa…
Vườn xưa vắng mặt người chăm sóc
Lý trắng đào hồng tự nở
hoa.
- Trần Nhân Tông
— Minh
Tánh Nguyễn Duy Nhiên