Sống
với bậc hiền trí thì ai cũng
thích, nhưng làm sao để
bảo vệ họ? Họ hiền trí thì cứ để
cho họ hiền trí theo cách
sống hiền trí của họ
là ta đã
bảo vệ được họ. Ta
hãy bảo vệ họ bằng những hành động và tâm ý không
bảo vệ gì cả, đó
mới là cách bảo vệ chân thực
đối với họ.
Nếu ta khen và
trọng dụng họ là vô
tình ta
làm
cho nhiều người cạnh tranh với họ và ghét
họ. Vì sao?
Vì tâm cạnh tranh và ganh
tỵ tài năng nơi mỗi người đối với mọi người nhiều hơn cát bụi.
Nhưng,
có người lại bảo, nếu có nhiều
người cạnh
tranh với người hiền trí, để trở thành bậc hiền trí, thì xã
hội sẽ có được nhiều người hiền trí để phục vụ chứ sao?
Hiền trí không phải do cạnh tranh mà được, nếu hiền trí do cạnh tranh mà được
thì không phải là hiền
trí, ấy
chỉ là thủ thuật và trí xảo.
Cạnh tranh đã tạo nên nỗi bất
hạnh của thế giới con người. Cạnh tranh là bất hạnh.
Thủ thuật thì không phải là hiền trí
mà nó
giết
hiền trí và hại hiền
đức. Thủ thuật
chỉ có giá trị tạm
thời mà không phải là giá trị
vĩnh cửu.
Hiền
trí có
giá
trị vĩnh cửu là vì
hiền trí có mặt ngay
nơi tự thân hiền đức của nó.
Muốn
cạnh tranh để hơn người khác thì phải có thủ thuật,
phải có trí xảo. Càng sử dụng thủ thuật và trí xảo
là người khiếm đức, và tự thân
của họ đã làm tổn
thương hiền
đức. Đức đã
tổn thì làm gì có
hiền. Hiền
đã không có, thì hiền
trí do đâu mà có?
Không có hiền đức,
thì không thể có hiền
trí. Không có hiền trí thì làm
gì có đại
dụng? Không có đại dụng, thì tiểu dụng cũng mất luôn. Xã hội mà
không có đại dụng của bậc hiền đức và không có
tiểu dụng của bậc hiền trí, mà chỉ có
đại dụng là những kẻ khiếm đức và tiểu dụng là những kẻ trí xảo,
thì khuôn mặt của xã hội là
cái gì,
xin
mời mỗi người hãy tự soi gương
để thấy mình, trước khi trả lời.
Vì sao? Vì hình ảnh
xã hội, chỉ là hình
ảnh của nhiều con người phóng đại.
Bậc có hiền trí,
thì đã có hiền đức
của họ bảo vệ, mà không cần
ai bảo vệ và đã
có hiền đức của họ bảo chứng mà không cần phải thêm bất cứ một sự bảo chứng nào. Nếu ta thêm cho họ một
bảo chứng, thì chẳng khác nào ta
vẽ thêm một mặt trăng cho một mặt trăng giữa đêm rằm.
Người nào manh tâm hại bậc
hiền đức, người ấy chẳng khác nào đi ngược
gió mà
dính
bụi, và người nào manh tâm ganh
tỵ với bậc hiền trí, thì chẳng
khác nào người lãng trí lấy chất
dơ bôi vào mặt mình.
Bậc hiền đức, thấy việc phải thì làm mà
không mong cầu, không vụ lợi; bậc hiền trí thì luôn
tránh những lỗi nhỏ nhặt nơi lời nói và
việc làm của mình, khiến không tổn hại người và vật, và họ
luôn luôn biết tránh những bất giác ở nơi tâm mình. Họ
thấy việc phải thì bắt tay
mà không cần ai mời
gọi, họ làm xong việc
thì buông tay mà không
cần nắm bắt bất cứ một cái gì. Cần việc
thì họ đến, ta không biết họ đến từ đâu; việc xong họ đi, ta không biết
họ đi về đâu.
Họ là vậy, nên
họ chỉ mỉm cười và bất động
trước những
thịnh suy, tán tụ, vinh
nhục hay khen chê nơi trần
thế.
Vậy,
họ là ai? Họ hoàn toàn không có tên
gọi. Họ là
những hoạt khởi từ biển tâm tĩnh lặng không có danh
ngôn.
Nhưng, nếu cần
gọi, thì ta cứ gọi
họ bằng bất cứ tên gì cũng
được. Ta gọi
là quyền của chúng ta, nhưng bất động là quyền của những người đang hoạt dụng từ biển tâm tĩnh lặng
ấy!
Thích
Thái Hòa