Nguyễn Duy Nhiên

May mắn thay, đức Phật có đưa ra một giải pháp là sự thực tập có phương pháp bằng cách chú ý đến những giác quan của mình.  Ví dụ như trong kinh Bốn Lãnh Vực Quán Niệm, lãnh vực đầu tiên của chánh niệm là về thân, hướng dẫn hành giả trở về và hoàn toàn có mặt, tiếp xúc với cơ thể của mình.  Ta có ý thức rõ ràng về những cảm giác ở nơi thân – nó có thể là cảm giác của hơi thở ra vào, của bước chân ta đang đi, hay bất cứ một tư thế, hoặc cử động nào khác của ta.  Tuy nghe rất là đơn giản, nhưng ảnh hưởng của nó thì vô cùng mầu nhiệm và lớn lao.

Và sở dĩ điều này có hiệu quả là vì trong mỗi giây lát, tâm ta chỉ có thể ý thức được mỗi một điều mà thôi.  Nếu đó là một tư tưởng thì sẽ không có một ý thức của giác quan.  Và trong giây phút ý thức của một giác quan, tư tưởng sẽ không có mặt.  Đơn giản là vậy.  Bước đầu thực tập, thì có lẽ những ý thức về tư tưởng sẽ khởi lên nhiều hơn là những ý thức của giác quan.  Nhưng sau một thời gian, khi sự thực tập được vững vàng hơn, ta có thể sẽ có được hai ba giây lát liên tiếp nhau của những ý thức trực tiếp về giác quan của mình, mà không hề bị gián đoạn bởi sự “suy nghĩ” về chúng.  Và đối với những ai có thói quen suy nghĩ nhiều quá, thì đây là một kinh nghiệm an lạc và một giải thoát rất lớn cho họ.  Và đó cũng là một bước đầu rất thiết yếu trên con đường phát triển tuệ giác.

Đức Phật có cho một ảnh dụ về tâm ta như một bình nước.  Nếu nó chỉ đầy có phân nửa thôi thì Mara, tức Ma vương, sẽ len lỏi vào và tìm cách quấy rối ta bằng đủ mọi cách.  Và việc này sẽ xảy ra nếu như phân nửa ta ý thức về những giác quan của mình, và còn phân nửa còn lại ta suy nghĩ về chúng.  Mara là một hình ảnh đại diện cho những điều bất thiện trong tâm mà ta không nhận biết, chúng là những tập quán, nội kết, thói quen trong tâm thức, có khuynh hướng thúc đẩy, khơi dậy những câu chuyện buồn lo, những ý nghĩ lăn xăn trong đầu ta.  Nhưng nếu như bình nước tâm của ta được đầy đến miệng thì Mara không thể nào xen vào được.  Đó là khi ta hoàn toàn trực tiếp ý thức được những kinh nghiệm về những cảm giác của mình, thay vì là những nghĩ suy, giải thích của mình về chúng.  Bằng cách làm đầy những giác quan, ta khiến cho tâm mình được trống rỗng.  Và khi tâm mình được an tĩnh thì hạnh phúc sẽ có mặt, và con đường tuệ giác của ta đi cũng sẽ bắt đầu rộng mở.

Andrew Olendzki