Vững
bước tr�n con đường Th�nh�
����������� Trong nội dung chương s�u n�y, t�i
sưu tầm một số c�c vấn đề thời
đại tương đối gọi l� c� nh�n m� mỗi
người ch�ng ta đều �t nhiều thắc mắc hay
vương mang, nhưng chưa được th�ng
suốt v� giải quyết trọn vẹn.� Những c�u trả lời ở
đ�y sẽ gi�p ch�ng ta tự x�t m�nh v� quan t�m nhiều
hơn đến quan niệm, nếp sống, đức
hạnh, lối cư xử hay những h�nh vi đạo
đức v� lu�n l� m� ch�ng ta rất cần tới
để đối diện với một thế
giới đầy c�m dỗ vật chất lu�n x�i
giục, l�i k�o, dụ dỗ ch�ng ta sống tham lam vị
kỷ, chỉ biết quyền lợi của ch�nh m�nh.
����������� T�i
cảm thấy rất l� th� trong thời gian nghi�n cứu
thực h�nh gi�o l� nh� Phật l� những thắc mắc hay
nhũng vấn đề của con người, x� hội
ng�y nay cũng đ� được n�u l�n thời
Đức Phật c�n tại thế, v� ch�nh Đức
Phật hay c�c Th�nh đệ tử của Ng�i đ� giải
đ�p bằng nhiều phương tiện, ph�p m�n.� Con người d� ở v�o
thời điểm n�o, thời đại n�o, cũng
đa mang những vấn nạn nghi ngờ như nhau.� Song, theo t�i nghĩ, c� lẽ
Đức Phật kh�ng đến nỗi qu� nhọc
mệt hay mất nhiều thời gian để trả
lời hay giải quyết những vấn nạn của
ch�ng sinh thời của Ng�i ; v� thời đ�, t�m
hồn con người ta rất thuần lương, tr�
tuệ của họ cũng nhậy b�n, th�ng minh
hơn.� C�n ch�ng ta ng�y nay tr�
trệ hơn, u tối hơn, tham nhiễm hơn,
độc �c hơn . . . Một m�n v� minh dầy dặc bao
phủ xiết chặt ch�ng ta hơn v� d�m ch�ng ta s�u hơn
trong vực thẳm lu�n hồi đau khổ.
����������� Qua kinh
nghiệm tự th�n v� nhận x�t tr�n, ch�ng ta tin
tưởng chắc chắn v�o tr� tuệ si�u việt
của Phật v� cương quyết t�m hiểu, học
hỏi, h�nh tr� theo lời Phật dạy để tự
chuyển h�a nội t�m v� vững bước tr�n con
đường Th�nh, trước cứu m�nh sau cứu
người giải tho�t khỏi trầm lu�n sinh tử.
�
����������������������� �Đức Phật phải l�m g�
khi kh�ng c� thời gian để học ?
����������� Đức Phật dạy : �Người ta sẽ vấp
phải lầm lỗi nếu họ cố � muốn
học hỏi qu� nhanh. � Đ�ng vậy, lời
dạy đ� kh�ng chỉ d�nh ri�ng cho đệ tử
của Phật m� cho tất cả mọi người,
bởi v� cuộc đời l� một trường học
đồ sộ, m�nh m�ng m� người ta hầu như
kh�ng bao giờ muốn tốt nghiệp hay c� thể n�i l�
kh� m� tốt nghiệp được.� Ch�ng ta sống tr�n cuộc
đời n�y để học sống.� Ch�ng ta cần phải học sống
đ�ng mỗi ng�y.
����������� Những
lời dạy của Phật đến với cuộc
đời, v� đến với ri�ng cuộc đời
dạy học của c� nh�n t�i thật ho�n mỹ.� T�i đ� cố gắng phấn
đấu hết sức để thuyết phục
những học sinh v� c�c đồng nghiệp của t�i
rằng một b�i diễn văn xuất sắc t�y
thuộc v�o sự hiểu biết.�
Một người viết văn cần phải
thẩm thấu thật triệt để l� anh ta/c� ta
muốn truyền đạt c�i g�, muốn bộc lộ
c�i g�, muốn n�i l�n c�i g� v� viết như thế n�o
để người đọc c� thể hiểu
được v� nắm bắt được những th�ng
tin m� người viết muốn truyền đạt.� V� thế như Đức
Phật n�i, một t�c phẩm văn chương
được đ�nh gi� l� tuyệt mỹ kh�ng những
chỉ chứa đựng sự hiểu biết, sự
nhạy cảm m� c�n phải chuy�n chở được
cả nỗi niềm t�m sự, � tưởng, linh hồn
của người viết cũng như thu h�t
được sự quan t�m ch� � của người
đọc.� Một yếu
tố quan trọng nữa để ho�n th�nh một t�c
phẩm l� thời gian.�
����������� Phải,
yếu tố thời gian cũng quan trọng kh�ng k�m ;
c� những tuyệt t�c văn chương m� người
viết phải ấp ủ thai ngh�n cả một thời
gian h�ng mấy năm trời mới c� thể cho ra
đời được.�
Kh�ng bao giờ c� được một t�c phẩm hay
nếu t�c giả viết qu� nhanh, viết vội v�ng,
viết đại kh�i, kh�ng gọt giũa, kh�ng trau
chuốt.
����������� Đối
với văn chương, sự học thế gian m� ch�ng
ta c�n cần phải ch� t�m, dốc sức như thế,
huống chi m�n học cuộc đời.� Ch�ng ta kh�ng thể hấp tấp,
vội v�ng, cẩu thả khi học sống.� Ch�ng ta cũng kh�ng thể bỏ
ngang nửa chừng hoặc dừng lại kh�ng tiếp
tục theo đuổi m�n học cuộc đời
nữa.� Ngay cả Đức
Phật cũng phải bỏ ra một qu�ng thời gian d�i
s�u năm để học hỏi, nghi�n cứu, thực
h�nh những g� m� c�c đạo sư dạy cho Ng�i,
huống chi những con người b�nh thường,
tầm thường như ch�ng ta đ�y.� Ch�ng ta c�n phải mất nhiều
thời gian hơn nữa để học sống v� t�m
hiểu cuộc sống.
����������� Đừng
n�n hấp tấp, vội v�ng.�
Đừng đ�i hỏi, đừng t�m cầu,
đừng tr�ng đợi một kết quả qu�
nhanh.� Đừng bao giờ n�i
l� ch�ng ta kh�ng c� thời gian để học.� H�y học sống với tất
cả t�m hồn, nhiệt huyết của m�nh !� Kết quả tự nhi�n
th�nh !
����������������������� Đức Phật phải l�m
g� để mọi việc được tiến
triển tốt đẹp ?
����������� C� bốn nguồn sanh
phước đem đến cho một người :
đ� l� phước được gi�u c�, phước
được sử dụng tiền, phước kh�ng
bị mang nợ, v� phước kh�ng bị d�m xiểm ch�
bai.
����������������������������������������������������������������������� ������������������� Kinh
Tăng Chi Bộ 4.62
����������� Khi bạn kiếm được nhiều
tiền do ch�nh mồ h�i lao động ch�n ch�nh của
bạn, Phật dạy bạn h�y sử dụng n� v�
hưởng thụ thật vui th�ch những g� n� mang
lại cho bạn.� Khi bạn
sử dụng những đồng tiền ch�n ch�nh đ�
v�o những việc thực sự hữu �ch v� gi� trị,
thật qu� tốt.� Khi bạn
kh�ng bị mang nợ g� cả, Phật ch�c mừng
bạn.� V� một khi bạn
kh�ng bị ai d�m xiểm, ch� bai hoặc kh�ng l�m điều
g� xấu xa tội lỗi cả, Phật gia hộ cho
bạn.
����������� C� nhiều
người, v� kh�ng chịu t�m hiểu s�u kỹ lời
Phật dạy, đ� hiểu sai � của Phật ở
điểm n�y.� Họ cho
rằng Phật kh�ng muốn ai vui vẻ hưởng
thụ niềm vui ở đời.� Đ�ng l� một sự hiểu
lầm vớ vẩn !� Phật
kh�ng ngăn cấm bạn ti�u tiền. �Phật cũng muốn bạn
sống vui vẻ, hưởng thụ cuộc đời
của bạn.� Phật
chỉ nhắc nhở bạn rằng, mọi người
sống tr�n đời n�y đều tương quan li�n
hệ với nhau.�� Kh�ng
phải bạn sống chỉ c� một m�nh cũng kh�ng n�n
chỉ biết c� quyền lợi v� sự vui th�ch �ch
kỷ của ri�ng m�nh, nếu vậy th� rốt cuộc
bạn sẽ kh�ng được một sự ủng
hộ, gi�p đỡ n�o cả.�
����������� V�
thế Phật dạy bạn h�y l�m ra tiền bằng ch�nh
sức lao động ch�n ch�nh của bạn, h�y l�m
những c�ng việc đ�ng đắn, tốt đẹp,
hữu �ch cho người v� x� hội.� Bạn h�y sử dụng
đồng tiền bạn kiếm được bằng
mồ h�i nước mắt lao động ch�n ch�nh của
m�nh v�o những việc bổ �ch cho bạn v� cho
người.� H�y ti�u tiền
ở những nơi chốn tốt đẹp, trong s�ng,
l�nh mạnh kh�ng g�y � uế, tai họa cho m�i trường
sống v� h�y cố gắng kh�ng g�y đau khổ, phiền
lụy, tan vỡ cho bản th�n bạn, cho gia đ�nh
bạn v� cho người kh�c.
����������� Nếu
bạn c� thể l�m được như vậy, bạn
thật xứng đ�ng được hưởng
phước thiện trời ban.�
Bạn thật l� một thiện thần nhỏ cho
thế giới lo�i người n�y.
����������������������� ��� Đức
Phật phải l�m g� khi thực h�nh hạnh bố th� ?
����������� C�
ba niềm hỷ lạc khi thực h�nh hạnh bố
th� : thứ nhất, ch�ng ta cảm thấy vui vẻ
phấn kh�ch trong l�ng trước khi m�n qu� được
ban tặng đến tay người nhận, thứ hai l�
hoan hỷ bố th� với trọn vẹn l�ng th�nh thực
v� t�n trọng, v� thứ ba l� niềm an lạc sau khi thực
hiện tốt đẹp sự bố th� ; đ� l�
sự bố th� ho�n hảo nhất, ch�n thiện nhất.
����������������������������������������������������������������������������������������������� Kinh
Bản Sanh 390
����������� Đức Phật l� một người
thực tiễn nhất trong nhiều phương
diện.� Ng�i kh�ng nghĩ
một c�ch đơn thuần, trắng l� trắng, đen
l� đen m� Ng�i quan t�m tới sự phức tạp của
sợi d�y x�ch Nh�n Quả trong c�i thế giới nhi�u kh�, x�
bồ n�y.� Bạn c� thể
nghĩ l� Phật sẽ k�u gọi ch�ng ta h�y bố th�
hết tất cả những g� ch�ng ta c�, c�ng nhiều c�ng
tốt, phải kh�ng ?�
Tại sao kh�ng d�m bố th� hết đi v� cạo
đầu th�nh �ng thầy tu cho rồi ??�
����������� Phật
biết l� do tại sao n�n Phật kh�ng k�u gọi ai
hết.� Tại sao ?
Tại v� kh�ng phải ai cũng d�m xung phong trở th�nh
một �ng sư hay một ni c� cả, v� cũng kh�ng
phải ai cũng sẵn s�ng ban tặng, bố th� hết
những g� họ sở hữu cho người kh�c.� Đ� kh�ng phải l� một h�nh
động dễ d�ng thực thi đ�u.� V� thế một khi ch�ng ta chưa
sẵn s�ng để cống hiến th� điều quan trọng
l� ch�ng ta cũng kh�ng n�n g�y �p lực hay để bị
bắt buộc phải l�m g�.�
Nếu ch�ng ta cố l�m, ch�ng ta sẽ cảm thấy
kh� chịu, bực tức rồi phẫn nộ, v� ch�ng ta
sẽ g�y đau khổ cho ch�nh ch�ng ta v� những
người chung quanh ch�ng ta.
����������� L�ng bi
mẫn v� sự hoan hỷ ban tặng bố th� ch�nh l�
điều mấu chốt m� Đức Phật muốn
n�u ra ở đ�y.� Ch�ng ta
cần phải cảm thấy thực sự hoan hỷ, an
lạc, sung sướng khi ch�ng ta thực h�nh sự bố
th�.� Bố th�, n�i một c�ch
rốt r�o, l� t�nh thương v� l�ng khoan dung độ
lượng.� Trong gi�o l� nh�
Phật, bố th� kh�ng t�ch rời khỏi từ bi.� Ch�ng ta sẽ t�m thấy
được niềm hỷ lạc đ� trong sự
trầm lắng suy tư, trong h�nh động v� trong k�
ức hồi tưởng lại sự ban tặng
niềm vui đến mọi người.� H�y t�m niềm hỷ lạc � c�
thể cần phải c� sự ki�n tr�, tinh tấn v�
nội t�m để thực thi hạnh bố th� � v� h�y ban
tặng cho người với cả tr�i tim nồng ch�y
lửa t�nh thương của ch�ng ta.� Được như thế,
sự bố th� của ch�ng ta mới ho�n hảo nhất,
vi�n m�n nhất, v� ch�ng ta sẽ hưởng được
Nh�n Quả ho�n thiện nhất của thiện nghiệp
bố th� của m�nh.
����������� ����������� Đức
Phật phải l�m g� để bảo vệ những lo�i
����������������������������������������������������������������������������������� đang c� nguy cơ bị tuyệt chủng ?
����������� Như một người
mẹ lu�n lu�n bảo vệ đứa con ruột �duy nhất của m�nh với
tất cả t�nh thương,với
tất cả sức sống, với tất cả
cuộc đời, ch�ng ta cần phải vun trồng t�m
tr� v� t�nh thương v� hạn đối với vạn
loại ch�ng sinh.
����������������������������������������������������������� ����������������������������������� �������� Kinh Tiểu Bộ 149
����������� Người mẹ biết rất r� l� b�
ta kh�ng bao giờ c� thể sống xa c�ch được
đứa con y�u q�i của m�nh.�
T�m tr� của người mẹ v� của đứa
con kh�ng hề c� bi�n giới c�ch ngăn ; họ
tương tức tương sinh ; họ lồng v�o
trong nhau ; họ l� một.�
Đ� l� l� do người mẹ lu�n lu�n bảo vệ
che chở con của m�nh như bảo vệ ch�nh mạng
sống của b� ta.� Khi
bảo vệ che chở cho đứa con, b� ta đang che chở
v� bảo vệ ch�nh sự sống cuộc đời
của m�nh. �����
����������� Cũng
như người mẹ v� đứa con, thế giới
v� ch�ng ta l� một, kh�ng bi�n giới, kh�ng t�ch rời.� Đời sống của ch�ng ta
sẽ kh�ng tồn tại, hiện hữu nếu kh�ng c�
sự hiện hữu tồn tại của to�n thể c�i
thế giới đại đồng chung quanh ch�ng ta.� Ch�ng ta �m chặt lấy tất
cả ch�ng sinh như đang �m chặt lấy ch�nh con
người ch�ng ta.� Ch�ng sinh v�
ch�ng ta kh�ng thể t�ch rời nhau.�
Ch�ng ta l� mẹ của tất cả ch�ng sinh tr�n
thế giới n�y. Với tất cả sức mạnh t�m
linh,� ch�ng ta phải bảo
vệ mọi lo�i, nhất l� những lo�i đang c� nguy
cơ bị tuyệt chủng như đang hết sức
bảo vệ đứa con ruột y�u q�i duy nhất c�n
lại của ch�ng ta.
����������� Người
mẹ l�m sao c� thể quay lưng lại với đứa
con thơ của m�nh ?� Ch�ng
ta l�m sao c� thể thờ ơ, l�nh đạm với
nỗi đau của ch�ng sinh, của đồng
loại ?
�
����������� ����������� ����������� Đức Phật phải l�m g�
khi chạm tr�n
����������������������������������������������������������� với những người
đồng nghiệp hay cạnh tranh ?
����������� Chỉ khi n�o anh đối
mặt với đối thủ hay kẻ th�, anh mới
học v� nhận thức được r� r�ng hết
năng lực v� sức mạnh nội t�m của anh.� Từ quan điểm đ�,
những kẻ th� hay đối thủ ch�nh l� những
người thầy, những đạo sư của
sức mạnh nội t�m, của l�ng can đảm,
của t�nh quyết định vững chắc, của
lập trường ki�n định
����������������������������������������������������������������������������������� ������ Đức Đạt Lai
Lạt Ma XIV
����������� Ngay cả khi anh l� người rất th�n
thiện với mọi người v� ai ai cũng q�i
mến anh, h�ng ng�y anh cũng đều đang đối
mặt với sự cạnh tranh tỵ hiềm (th� ph�
hoặc vi tế).� Trong một
nghĩa hẹp, những người cạnh tranh anh l�
đối t�c, l� địch thủ của anh.� Trong một nghĩa rộng
lớn hơn, bao qu�t hơn th� những đối thủ
đ� ch�nh l� thầy của anh, l� đạo sư của
anh, như lời Đức Đạt Lai Lạt Ma đ�
n�i.
����������� Ch�ng ta
y�u mến bạn b� của ch�ng ta v� c� thể họ
cũng mong ch�ng ta vui vẻ, th�nh c�ng, nhưng họ kh�ng
thường xuy�n trắc nghiệm ch�ng ta hay th�c
đẩy ch�ng ta đến tột c�ng năng lực
bản th�n ch�ng ta.� V� thế r�
r�ng nhất ch�nh những kẻ kh�ng mong muốn ch�ng ta th�nh
c�ng mới l� những người bắt buộc, th�c đẩy
ch�ng ta cật lực thu hết sức mạnh, can
đảm, quyết định, v� ki�n cường của
ch�ng ta ra đấu tranh chống lại họ, đối
địch lại với họ để d�nh phần
thắng về ch�ng ta.�
Những kẻ đối địch ch�nh l� thầy
dạy của ch�ng ta, l� những người gi�p ch�ng ta
đạt tới th�nh c�ng tối đa, l� những
người đưa ch�ng ta tới tột đỉnh
vinh quang.� N�i cho c�ng, ch�nh những
kẻ đối nghịch n�y mới l� những
người xứng đ�ng để nhận l�ng biết
ơn s�u sắc của ch�ng ta.�
Nếu kh�ng c� sự cạnh tranh của họ, ch�ng
ta c� thể sẽ chưa biểu hiện hay kh�ng thể
hiện được hết năng lực, khả
năng v� tr� tuệ của m�nh.
����������� V�
thế, khi đối diện với địch thủ,
anh h�y nhớ l� họ đang trao tặng anh m�n qu� anh
cần nhất để tự thắng v� thắng
người, một m�n qu� m� �t c� ai trao tặng cho anh.� H�y th�u nhiếp hết tất
cả năng lực dự trữ, tất cả kh� ph�ch, tất
cả nghị lực ki�u h�ng của anh bằng c�ch đ�nh
bại họ trong qu�n tử v� dũng cảm, v� vinh danh
kẻ th� của m�nh với trọn tấm l�ng tri �n.
�
����������� ����� Đức
Phật phải l�m g� để chiếm được
cảm t�nh của th�nh độc giả ?
����������� Lời dạy của
Đức Phật, như l�n ph�p vũ rộng lớn, tu�n
mưa xuống tưới tẫm tất cả c�c
giống hoa nh�n loại để nẩy mầm kết
nụ, v� trổ th�nh những tr�i Bồ Đề ngon
ngọt tươi thơm.
����������������������������������������������������������������������� �Kinh Ph�p Hoa (phẩm Dược Thảo Dụ)
����������� Đức Phật biết r� rằng
mỗi con người đều giống như cỏ c�y
cần c� nhu cầu ri�ng của loại cỏ c�y đ�
để nẩy mầm, ươm nụ v� kết
tr�i.� Phật v� gi�o l� của
Ng�i nu�i dưỡng t�m linh con người cũng như
trận mưa nu�i dưỡng tất cả những lo�i
hoa tr�i, cỏ c�y th�m sức sống, th�m sinh kh�.� Mỗi một lo�i hoa hay cỏ c�y
thấm đượm nước mưa t�y theo giống
loại, nhỏ to m� hấp thụ, sinh trưởng.� C�y cổ thụ to lớn, t�ng
rộng, ở tr�n cao th� hứng được nhiều
nước mưa hơn.�
Loại cỏ c�y thấp nhỏ, d� ở
dưới, cũng hứng được nước mưa
tu�n giọt xuống theo kẽ c�y nh�nh l�.� T�y theo thể loại, giống
t�nh� . . . tất cả
đều được nước mưa thấm
nhuần tưới tẫm.�
Ch�ng sinh cũng vậy, cũng đều
được gi�o l� của Phật tưới tẫm
thấm đượm m� hấp thụ, sinh trưởng,
v� chuyển h�a trở th�nh.� Cỏ
c�y, hoa tr�i đều c� rất nhiều chủng t�nh,
thể loại, nhưng nước mưa chỉ thuần
c� một.� Cũng thế,
căn cơ ch�ng sinh th� cao thấp kh�ng đồng,
nhưng ch�n l� chỉ thuần một vị ; đ� l�
vị giải tho�t.
����������� Tất
cả những g� ch�ng ta cần n�i, cần phổ biến th�
ch�ng ta n�i v� phổ biến trung thực với mọi
người.� Sự thực
như thế n�o, ch�ng ta n�i lại y như thế nấy.
Ch�ng ta kh�ng n�n v� kh�ng được b�p m�o sự thực
khi đến người n�y th� n�i thế n�y, đến
người kia th� lại n�i kh�c.�
Nếu cố t�nh h�nh xử sai lạc như vậy,
tr�n đường trường, hậu quả sẽ kh�
lường v� c� thể sẽ g�y ra ngộ nhận, chia
c�ch giữa ch�ng ta với mọi người hay giữa
mọi người với nhau.
����������� Trong
sự giao tiếp với mọi người, ch�ng ta
phải n�n trung thực, thẳng thắn v� �n ho� nh�
nhặn tr�nh b�y � kiến, tư tưởng của ch�nh
m�nh (v� của ch�nh m�nh m� th�i), v� cứ t�y duy�n để cho
mọi người đ�n nhận, chấp nhận suy
nghĩ, tư tưởng của ch�ng ta qua t�nh c�ch của
mỗi người họ.� V�
rồi, cũng như Ch�a Gi� Su đ� n�i : � Qua c�c loại tr�i c�y của
họ, ngươi sẽ biết họ (Mathew
7:20). � �
�����������
����������������������� Đức Phật phải l�m g� khi bị cạn
t�i ?������
������ ���� Nếu ��
nghĩ n�y đến với ch�ng ta, �D� ngay khi ta
cạn sạch b�ch tiền, ta cũng đ� hưởng
được năm điều lợi �ch m� tiền
bạc mang tới � th� ch�ng ta sẽ kh�ng cảm
thấy thất vọng n�o nề khi t�i bị trống
rỗng.
����������������������������������������������������������� ����������� Kinh Tăng Chi Bộ 5. 41
������
���� T�i kh�ng phải l� một trong những
người nh�n rỗi, thanh thản c� thể sống l�ng
mạn bụng đ�i nh�n �nh trăng treo hay ngồi chờ
vận may đưa đẩy hoặc của tr�n trời
rơi xuống.� T�i cần c�
tiền để chu cấp, cung ứng cho nhu cầu
đời sống của t�i, theo kiểu c�ch sống
của ri�ng t�i, theo những lựa chọn của t�i,
những lựa chọn thế tục của cuộc
đời t�i.� Dĩ nhi�n
mặc d� đời sống t�i kh�ng thanh khiết thuần
lương một trăm phần trăm, nhưng cũng
c� thể cho l� tốt v� cao thượng.� Bạn c� thể cũng sống
giống như t�i.� Ch�ng ta
đ�nh gi� cao tr� tuệ, giải tho�t v� gi�c ngộ, nhưng
ch�ng ta vẫn y�u th�ch thế gian n�y, cuộc đời n�y
v� những niềm vui do tiền bạc đem tới.
����������� Đức Phật t�n
trọng sự lựa chọn c�ch sống của mọi
người, của mỗi người, ai cũng c�
quyền tự do chọn lựa c�ch sống cho cuộc
đời của họ, mặc d� tr�n con đường
đời d�i đăng đẳng v� nhiều gian tru�n
đ�, ch�ng ta c� thể đ� phải chạm tr�n
đối mặt với những thất bại chua cay
n�o nề.� Phật dư
biết ch�n tướng cuộc đời vốn dĩ
như vậy : th�nh c�ng - thất bại, c�n - mất,
được - thua, buồn - vui . . . những cặp
phạm tr� đối đ�i nhị nguy�n� . . .
����������� Để gi�p ch�ng ta
chuẩn bị t�m l� trước những sự cố
chắc chắn sẽ xảy đến với cuộc
đời ch�ng ta (sớm hay muộn, �t hay nhiều),
Phật khuy�n ch�ng ta cần nhớ kỹ về vai tr�
thực thụ của tiền bạc.� Ch�ng ta kh�ng n�n nghĩ tiền
bạc l� cứu c�nh đời sống, nếu nghĩ
như vậy, ch�ng ta sẽ dễ d�ng b�m v�u, chấp
thủ, m� nhiễm, tham đắm v�o tiền bạc.� Ch�ng ta n�n nghĩ tiền bạc
chỉ l� một phương tiện vật chất m�
th�i.� Nếu ch�ng ta c� thể
nghĩ được như vậy, ch�ng ta c� thể
vẫn vui vẻ hưởng thụ sung sướng
những g� tiền bạc mang đến nhưng sẽ
kh�ng bị chao đảo, đau khổ, cuồng loạn
khi kh�ng c�n đồng n�o trong tay.�
Ch�ng ta vẫn c� thể sống vững
được trong bất cứ ho�n cảnh n�o.
����������� Tiền bạc mang
đến năm điều �ch lợi sau đ�y : vui
vẻ cho những người sống nương dựa
(v�o một ai đ�), vui vẻ cho bạn b�,� bảo vệ người ta
khỏi những tai ương bất trắc, v� khả
năng thực thi cả hai phương diện vật
chất v� tinh thần trong c�c c�ng t�c từ thiện.� H�y vui hưởng những sự
�ch lợi đ� khi bạn c� tiền, v� khi bị sạch
t�i, h�y đoan chắc l� tiền bạc đ�
được bạn sử dụng một c�ch th�ng minh v�
ch�nh đ�ng.
����������� Đức
Phật phải l�m g� về vấn đề bảo
vệ m�i trường ?
����������� Khi
bạn quăng bỏ những c�i xi�n thịt nướng
bằng kim loại hay b�n chải đ�nh răng cũ
của bạn, bạn phải bỏ ch�ng trong th�ng r�c hay một
nơi n�o đ� kh�ng bị ai tr�ng thấy.� Cũng thế, nếu bạn
bỏ r�c v� những vật dơ bẩn ở những
nơi sống chung hay những hố nước, d�ng s�ng .
. . chắc chắn ch�ng sẽ g�y � nhiễm m�i
trường v� dẫn đến bệnh tật.
����������������������������������������������������������� ������������������� Bồ
Đề H�nh 5. 91
����������� Đức Phật (v� ng�i Sằn
Đề Đề B�) đ� sống rất l�u
trước khi lo�i người c� quyền lực ho�nh h�nh
v� hủy diệt thế giới.�
Phật đ� thấy rất r� l� ngay cả một
tập thể nhỏ hay những x� hội người n�o
d� thật đơn thuần, chất ph�c cũng c� thể
ph� hủy đi tất cả nếu họ kh�ng quan t�m g�
đến m�i trường sống chung quanh họ.� Những thứ r�c rưởi do
thực phẩm, vật dụng ti�u d�ng, chất thải
cặn b� của con người đ� dư sức l�m cho
tuổi thọ của tr�i đất n�y c�ng ng�y c�ng ti�u m�n
đi v� bị � nhiễm qu� mức, nhưng ri�ng t�i c�n
sợ rằng những bệnh tật, chết ch�c m� ch�ng
ta g�y tạo ra kh�ng phải chỉ l� ph�n r�c đơn thuần
m� c�n l� những thứ kh�ng phải v� kh�ng c�n l� con
người nữa.
����������� C� phải c� một th�ng
điệp căn bản, trung t�m trong gi�o l� nh� Phật
chăng ?� Nếu c�, th�
đ� ch�nh l� qui luật Nh�n Quả, Nh�n Duy�n.� Đ�ng vậy, vạn sự
vạn vật tr�n thế gian n�y đều tương quan,
tương tức với nhau.�
Ch�ng tương sinh, tương diệt c�ng nhau, trong
sự li�n hệ mật thiết chặt chẽ với
nhau.� Ch�ng ta đều c� nghe
đến danh từ �duy tr�, chống đỡ� v� �kh�ng duy
tr�, kh�ng chống đỡ� qua những khai ph� hầm
mỏ, khai th�c rừng n�i, khai th�c hải sản, n�ng
nghiệp, v.v.� Nếu như
Đức Phật n�i �Vạn vật đều
tương sinh, tương diệt c�ng nhau�, vậy th� danh
từ �kh�ng duy tr�, kh�ng bảo vệ� c� nghĩa l�
g� ?�
����������� H�y nghĩ kỹ, s�u xa
về điểm n�y mỗi khi bạn nh�t r�c đầy
v�o c�i bịch ni l�ng n�y qua c�i bịch ni l�ng kh�c, v� tự
tiện quăng bỏ r�c bất cứ ở đ�u m� kh�ng
bị ai ph�t hiện.
����������� Ch�nh con người l�
thủ phạm nguy hiểm nhất đ� v� đang t�n ph�,
hủy diệt đi mầm sống của h�nh tinh xanh n�y.
����������� ����������� Đức Phật phải l�m g�
để thay đổi thế giới n�y ?��������
����������������������������������������������� H�y
bọc mới lại c�i thế giới n�y !�
����������������������� �i ch�, sao t�i th�ch
c�i n�t d� dỏm kh�i h�i của c�u trả lời n�y
đến thế !� Ng�i
Sằn Đề Đề B� nh�n c�i thế giới lo�i
người, �qu� người� n�y với cặp mắt gi�c
ngộ của Phật.� Ng�i
thấy r� l� ch�ng ta đều c� chung một c�i khuynh
hướng �rất người� l� muốn thay đổi
thế giới n�y với tất cả năng lực v�
bằng mọi gi�.
����������������������� �Ch�ng ta lu�n rống họng k�u g�o
�phải thay đổi x� hội, phải thay đổi
cuộc sống, phải thay đổi thế giới . .
.�� Ch�ng ta đ�i hỏi y�u
cầu người kh�c phải thay đổi, x� hội
phải thay đổi, thế giới b�n ngo�i phải thay
đổi, nhưng ch�ng ta chưa hề bao giờ tự
x�t, tự vấn ch�nh m�nh c� cần phải thay đổi ngay
ch�nh con người ch�ng ta trước khi thay đổi
thế giới b�n ngo�i hay kh�ng ?�
����������������������� H�y tự hỏi :
�Tại sao ta đau khổ ? Tại sao ta c� đơn ?
Ta cần g� ? Ta muốn g�?�
Đời sống ta eo hẹp t�ng thiếu v� ta kh�ng
kiếm được nhiều tiền hay v� ta ti�u x�i qu�
mức ph�ng t�ng ? Căn nh� với ba, bốn ph�ng tiện
nghi đầy đủ cũng qu� tốt rồi, tại
sao ta cứ khăng khăng đ�i mua căn mới kh�c? Ta
th�ch sống c� đơn hay thực sự ta kh�t khao
một t�nh y�u ch�n th�nh, một người th�n thương
b�n cạnh m� t�m ho�i chưa gặp? �Ta c� cần phải thay đổi
quan niệm sống v� ch�nh bản th�n ta kh�ng để
được sống an vui hạnh ph�c ?� v.v v� v.v. �
����������������������� H�y suy nghĩ ch�n
chắn, cẩn thận v� phải tự trả lời
rất trung thực những c�u tự vấn bản th�n
đại loại như tr�n, v� n�n quyết định
thay đổi những g� ch�ng ta cần phải thay
đổi trước.
����������������������� ������� Đức
Phật phải l�m g� khi cuộc tranh c�i nổ b�ng l�n
dữ dội ?
����������������������� Ch�nh ngữ l� lời n�i đ�ng tốt, c� � nghĩa
th�m s�u,l�m vui đẹp l�ng người,
v� ch�n thực, kh�ng dối tr�.
����������������������������������������������������������������������� ����������������������� Kinh
Tiểu Bộ 449
����������������������� C� thể n�i tất cả ch�ng ta, ai ai
cũng đều muốn thổ lộ t�m sự hay n�i ra
những suy nghĩ, tư tưởng của m�nh cho
người th�n y�u biết.�
Đ�i l�c ch�ng ta xử sự rất th�ng minh, kh�n kh�o,
v� gặt h�i được kết quả tốt như �
muốn ; song thường thường ch�ng ta
đều h�nh xử trong cơn thịnh nộ, bực
bội, kh� chịu, tức giận, nản ch� v� v� minh.� T�i kh�ng thể nhớ v� n�i
với bạn l� kh�ng biết bao nhi�u lần t�i đ� c�i v�
với vợ t�i trong sự tức tối, s�n si, v� cũng
kh�ng biết phải n�i l�m sao l� sau khi c�i v� nhau rồi, t�i
thấy sao m�nh ngu xuẩn đến thế, ph� phạm
thời giờ, tuổi thọ, cuộc sống, v�
hạnh ph�c gia đ�nh đến thế ! T�i cũng
kh�ng biết phải l�m sao để chấm dứt sự
tranh c�i giữa vợ chồng ch�ng t�i, v� t�i nghĩ
chắc chắn kh�ng chỉ c� ri�ng gia đ�nh ch�ng t�i c�i nhau
m� mọi gia đ�nh kh�c cũng x�o x�o, c�i v� tưng bừng
với nhau như thế mỗi ng�y, mọi ng�y.
����������������������� Những vị
tăng sĩ kh�ng được ph�p v� cũng kh�ng bao
giờ tranh c�i, đấu khẩu với bất cứ ai
hay về bất cứ một phương diện n�o.� Trong đời sống phạm
hạnh của Tăng đo�n, Lục H�a l� s�u ph�p cần
phải tu tập, l� luật lệ cần phải v�ng
giữ trước hết l� để giữ g�n v� ph�t
triển t�nh th�n �i giữa những đệ tử
xuất gia của Phật, sau l� d�ng lời lẽ
để chuyển h�a, cứu độ người kh�c.
����������������������� Ri�ng
đối với ch�ng ta, những người cư
sĩ, đ� l� giới cấm thứ 4 phải h�nh tr�, v�
t�i c�ng nhận quả thực đ� l� một giới
cấm tốt. H�y nhớ nghĩ lại những việc
l�m của ch�ng ta trong qu� khứ v� r�ng nhớ lại xem
ch�ng ta c� gặt h�i được kết quả mỹ m�n
n�o kh�ng khi muốn thay đổi người n�y, thay
đổi việc kia bằng những chỉ tr�ch, ch� bai,
ph�n x�t hay ph� b�nh đ�i khi rất v� l�, chủ quan v� cực
đoan?
����������������������� �T�i kh�ng thể tưởng
tượng v� tin l� ch�ng ta c� thể chuyển h�a
được một ai với những lời mắng
nhiếc, ch� bai hay chỉ tr�ch.�
Nhưng sau khi �p dụng thực h�nh theo lời
Phật dạy về �i ngữ, ch�nh t�i đ� thay
đổi được ho�n cảnh, sự việc, v� người
kh�c một c�ch tốt đẹp hơn, đ� l� : sự
n�i năng khi�m tốn, h�a nh�, ưu �i v� hạnh biết
lắng nghe.� Nhờ thế,
khi vợ t�i v� t�i c� thể kềm chế, điều
phục được cơn thịnh nộ trong l�ng
để kh�ng ph�t t�c ra lời n�i h�nh động, th�
cuộc so t�i đấu khẩu giữa ch�ng t�i đ�
được d�n xếp �n h�a, �m đẹp, v� ch�ng t�i c�ng
t�m ra được những phương ph�p ho�n hảo
nhất để giải quyết vấn đề trong
hoan hỷ, an lạc v� đồng �.
����������������������� Ch�ng ta cần
phải lu�n nhớ nghĩ v� h�nh tr� giới cấm thứ
tư trong năm giới cấm căn bản của
người đệ tử Phật, v� kh�ng bao giờ
để cho ch�nh m�nh bị chi�u cảm lấy hậu
quả xấu hại do đấu tr�nh, xung đột
lời n�i m� ra hay l�m người kh�c bị tổn
thương l�ng tự trọng dẫn đến bất
h�a, thất bại v� tai họa.
����������������������� ������� �����Đức
Phật phải l�m g� để chọn được
một người bạn tốt ?
����������� Nếu tr�n đường
đời, anh kh�ng thể t�m thấy được
một người bạn đồng h�nh xứng đ�ng
th� th� tốt hơn hết, anh n�n độc h�nh
độc bộ, quyết kh�ng đi chung với những
kẻ ngu.
����������������������������������������������������������������������������������� �������� Kinh Ph�p C� 61
����������� Cổ nh�n c� c�u : �Người ta đ�nh gi� anh qua bạn b� của anh.��
����������� �ng
vậy, nếu ch�ng ta giao du với những kẻ v� tr�,
ch�ng ta c�n xuẩn ngốc hơn họ. �Nếu ch�ng ta kết th�n với
những kẻ k�m t�i c�n lười biếng, sống
ỷ lại, ch�ng ta sẽ tồi tệ hơn họ.� Nếu ch�ng ta qua lại với những
kẻ xấu xa, kh�ng đạo đức, mưu m�, xảo
quyệt, gian manh, ch�ng ta sẽ l� kẻ v� loại, đ�
kh�ng học hỏi thu thập được kinh nghiệm
g� cũng kh�ng thể ph�t huy tiến th�n được
ngo�i x� hội, m� tệ hơn thế nữa ch�ng ta c�
thể c�n bị sa đọa, ph� sản v� lũ bạn b�
h�n tệ đ�.�
����������� Ngược
lại, nếu ch�ng ta kết th�n với những
người đạo đức, qu�n tử, t�i tr�, ch�ng
ta sẽ học hỏi th�m được rất nhiều
kinh nghiệm sống v� tiến th�n được với
sự gi�p đỡ của bạn m�nh.
����������� H�y
nhớ kỹ nếu ch�ng ta chọn những kẻ
kh�ng ra g� để kết bạn, ch�ng ta sẽ kh�ng bao
giờ thể nghiệm v� hưởng được t�nh
tri kỷ ch� th�m ch� thiết, sẽ kh�ng bao giờ c�
được một người bạn xứng đ�ng
ch�n th�nh, sẽ kh�ng bao giờ học hỏi kinh nghiệm
được một điều g� hay, tốt,
đẹp ở đời n�y.�
����������� V�
thế, ch�ng ta cần phải chọn bạn m� giao
thiệp, kết th�n v� một khi đ� chọn lựa
được một người bạn xứng đ�ng rồi,
ch�ng ta phải học hỏi những nết đẹp,
t�nh tốt của bạn, v� c�ng chia sẻ vui buồn
với bạn, c�ng g�nh v�c tr�ch nhiệm với bạn.�
����������������������� Kết
luận
����������� C�u hỏi cuối c�ng trong tập s�ch
nhỏ n�y: �Đức Phật phải l�m g� về c�i
chết ? �
����������������������� ����������� Tất cả vạn ph�p
cuối c�ng đều sụp đổ
����������������������� ����������� Tất cả sinh khởi
cuối c�ng đều ti�u diệt
����������������������� ����������� Tất cả hội
họp cuối c�ng đều chia ly
����������������������� ����������� Tất
cả sự sống cuối c�ng đều chấm
dứt.
����������� Chắc
chắn đ� l� những lời của Đức
Phật.� Bản th�n ch�ng ta
đ�y, c�i thế giới n�y, n�i cho đ�ng hơn, l� cả
bầu th�i hư vũ trụ n�y, tất cả vạn
vật vạn ph�p tr�n c�i đời n�y, cuối c�ng
đều phải bị ti�u diệt v� tan r�, mất
hết chẳng c�n g�.� Từ
v� thủy cho đến v� chung, định luật sinh
diệt đ� ho�n to�n l�m chủ vạn vật.� Đ� l� định luật t�n
khốc nhất m� vạn hữu sinh linh đều
phải chấp nhận, kh�ng muốn chấp nhận
cũng kh�ng được.
����������� Ch�ng
ta phải l�m g� về c�i chết ?� Chẳng l�m được c�i qu�i
g� hết.� Kh�ng thể l�m g�
được hết sao ?�
Đ�ng vậy.� Khi c�i
thế giới bao la m�nh m�ng n�y biến mất ho�n to�n v�o
trong bầu kh� quyển lồng lộng kia, th� c�i
đời sống tạm bợ nhỏ nh�t n�y của ch�ng
ta cũng chấm dứt bằng một giấc ngủ d�i
kh�ng bao giờ thức dậy.�
Tất cả đều phải ti�u tan ; tất
cả đều bị hủy diệt.� Tất cả những cố c�ng,
gắng sức của ch�ng ta để chống lại c�i
qui luật sinh diệt t�n nhẫn đ� thực đều
v� �ch.� Thay v�o đ�, ch�ng ta
phải chấp nhận, phải biết chấp nhận
c�i phần sinh diệt của ch�ng ta trong d�ng đời v�
thường lưu chuyển kh�ng ngừng nghỉ
đ�.� Nhưng đối
với những ai đ� sẵn s�ng chuẩn bị
đợi chờ c�i chết kh�ng hẹn h� cũng như
chấp nhận sự tận c�ng của thế giới
vạn hữu n�y th� t�i xin c�c bạn đừng qu� bi quan
v� Đức Phật đ� dạy rằng :
����������� � C�i
n�y diệt th� c�i kia sinh.�
Thế giới n�y diệt đi th� một thế
giới mới kh�c bắt đầu hiện hữu.
Sinh sinh, diệt diệt, c� c�, kh�ng kh�ng. �Sắc chẳng kh�c Kh�ng.� Kh�ng chẳng kh�c Sắc.� Sắc tức l� Kh�ng.� Kh�ng tức l� Sắc�.
����������� ����������� Đức Phật phải
l�m g� ?� L�m m� chẳng l�m.
����������� ����������� Ch�ng ta phải l�m
g� ?� Chẳng l�m m� l�m.��������
����������������������� ����������������������������������������������������������������
Nguy�n
t�c: What would Buddha
do?
T�c giả:
Franz Metcalf
Người
dịch: Th�ch nữ Minh T�m