Một tỉnh thức bình thường
mot tinh thuc
Vài năm trước đây, khi tôi chuẩn bị đi hướng dẫn một khóa thiền tại một thành
phố ở xa, một người trong ban tổ chức gọi đến hỏi xem tôi có cần những món ăn gì
đặc biệt không.
Tôi cám ơn sự chăm sóc của anh và nói cho anh ta nghe về những sở thích ăn
uống của tôi. Tôi nói rằng tôi thường không ăn điểm tâm gì nhiều, nhưng thích
uống cà phê mỗi buổi sáng.
Anh trả lời, với một giọng rất ngạc nhiên: “Bà uống cà phê à?” Tôi
chợt ý thức ngay là tôi mới vừa tự thú một lỗi lầm trong sự tu tập của mình với
anh ta. Tôi cần phải suy nghĩ thật nhanh tìm một lối thoát, một lời giải thích,
mà phải cho khôn khéo nữa kìa! Phải làm sao để vẫn giữ được cái uy tín tâm linh
của mình, rằng sự thật là tôi không cần uống cà phê cho lắm!
Bình thường trong cuộc sống bình thường.
Tôi nghĩ người ta thường hay có một số quan niệm hơi cao kỳ về thế nào là một
người “biết tu tập.”
Trong phòng tôi có treo một tấm hình hí họa, vẽ hai người ngồi ăn với nhau
trong một quán cà phê . Một người nói với người kia: “Tìm gặp được một người, mà
không đang tìm chân lý, không nói về tỉnh thức, tôi cảm thấy sung sướng và thoải
mái vô cùng!”
Tôi đồng ý! Trong sự tu tập, ta thường rất dễ bị kẹt vào một thái độ bề
ngoài, cố gắng làm sao để hành xử cho “giống như một người tu tập tỉnh thức.”
Một người bạn rất thân của tôi, trong khi ngày càng trở nên một vị thầy dạy
thiền có uy tín, ông không hề cảm thấy ngại ngùng khi nói cho người khác biết là
ông vẫn còn thích xem đá banh lắm! Ông còn tự thú là đôi khi ông cảm thấy rất
hào hứng về những trận đá nữa, ông cổ võ trước máy ti-vi như thể là đang ở trong
sân vận động vậy. Mà ông không có cái thái độ anh hùng là “Xin cho đội nào giỏi
thắng” đâu nhé!
Quen thân với ông, tôi biết ông có một sự hiểu biết rất sâu sắc, nhưng ông
vẫn hành xử như một người bình thường trong một thế giới bình thường. Là một
người tu tập, có một tâm trong sáng và tĩnh lặng, không có nghĩa là ta phải trở
nên kỳ quặc hay khác thường.
Tự chúng chỉ là những phương tiện
Ðôi khi người ta quyết định thay đổi lối sống của mình để nuôi dưỡng chánh niệm,
để giúp cho sự tỉnh thức của họ. Có người tham gia vào một nhóm tu học hoặc vào
một dòng tu. Có người thay đổi lối ăn uống của họ. Có người chọn một lối sống
nào đó. Tất cả những sự chọn lựa ấy, đối với một số người, là những phương
tiện rất hữu ích cho sự tỉnh thức của họ, nhưng tự chúng vốn không phải
là tâm linh.
Khi tôi mới bắt đầu tập thiền vào đầu thập niên bảy mươi, thì dường như ở
Tây phương, mọi người ai ai cũng tập thiền. Mỗi cuối tuần bạn đều có thể đi tham
dự một khoá thiền tập, không dưới hình thức này thì cũng bằng hình thức khác.
Chương trình quảng cáo cho khoá thiền bao giờ cũng hứa hẹn là sau mấy ngày thực
tập miên mật, bạn sẽ được “tỉnh thức”!
Tôi còn nhớ thời gian ấy có lần đi tham dự một buổi tiệc, mọi người cười
đùa, ăn uống, thăm hỏi nhau vui vẻ. Và ngay giữa đám đông của buổi tiệc có một
người ngồi yên một mình, với một vẻ mặt khác với mọi người, thinh lặng, thanh
thản, hoàn toàn như không biết đến những gì đang xảy ra chung quanh. Một người
bạn kề sát bên tai tôi nói nhỏ, "Xem bạn ấy đó, bạn ấy là người đã tỉnh thức rồi
đấy!" Và lúc ấy tôi tự nghĩ, "Nếu tỉnh thức có nghĩa là như vậy, thì chắc tôi
không muốn đâu!"
Chỉ có chánh niệm và tỉnh giác.
Tôi từng nghe kể về những người có khả năng xuất hiện ở hai nơi cùng một lúc
hoặc bay bổng trong không khí. Đôi khi, trong lúc ngồi thiền, tôi kinh nghiệm
một cảm giác khinh an rất đặc biệt trong thân, tôi tưởng tượng rằng có lẽ mình
cũng đang sắp sửa bay bổng đây. Tôi hy vọng tôi sẽ bay thật. Tôi nghĩ việc ấy sẽ
rất là tuyệt vời, bay cao lên khỏi tọa cụ của mình, lơ lửng giữa chừng trong
không khí.
Tôi nghĩ trong thời gian mới bắt đầu thiền tập, đa số chúng tôi ai cũng mơ
có được những trải nghiệm phi thường và kỳ diệu hết.
Nhưng tất cả các vị thầy Phật giáo dạy thiền cho tôi, vào thập niên của 70,
các ngài chỉ nói đến vấn đề chánh niệm và tỉnh giác, chứ không hề
đề cập gì đến trải nghiệm tỉnh thức, hay những điều gì kỳ diệu, phi thường. Các
ngài chỉ nói về “thấy cho rõ”, "nhìn cho sâu sắc." Và thật ra, bấy
nhiêu đó thôi, cũng có thể đem lại cho ta hạnh phúc và chấm dứt được khổ đau
trong cuộc sống này rồi.
Và có lẽ đó là một phép thần thông mà tôi thật sự muốn được!
Sylvia Boorstein
— Duy Nhiên dịch