Thế nào là tự nhiên
the naoTrong
những buổi chia sẻ về thiền tập, tôi thấy người ta thường đặt câu hỏi
là khi ta bước chân vào con đường tu học, khi ta bắt đầu tập thiền,
chúng có làm cho cuộc sống của mình trở nên mất tự nhiên chăng? Có làm
cho ta mất đi sự nhanh nhẹn không? Ta có còn biết xử lý những vấn đề
trong cuộc sống cho được hiệu quả không? Hay nói cách khác, cuộc sống
của ta có còn được “tự nhiên” như xưa chăng?
Có lẽ chúng ta
nghĩ rằng, cuộc sống bình thường và cách hành xử hằng ngày của mình là
tự nhiên, còn tu học hay thiền tập là “mất tự nhiên” và ta sẽ không còn
thích hợp với cuộc sống này nữa.
Thế nào là sự tự nhiên
Nhưng thế nào mới là tự nhiên? Ngài Ajahn Chah có một chia sẻ khá thú vị về vấn đề này.
“Một
cái cây mọc trong rừng là tự nhiên. Nhưng khi ta đốn xuống đem về xây
nhà, ta còn gọi cây đó là ‘tự nhiên’ không? Và khi ta dùng gổ ấy để xây
nhà cho người ta ở, thì nó lại có nhiều giá trị cho chúng ta hơn. Như
một con chó chạy đây đó tìm kiếm thức ăn, khi ta thảy cho nó một món gì,
chúng nhào lại dành giựt với nhau. Điều đó ta cho là tự nhiên phải
không! Nhưng ta có muốn tự nhiên như thế không?
Sự tự nhiên thật sự chỉ có thể hiểu được với một cái thấy sâu sắc. Sự tự
nhiên này nằm ngoài những thói quen, điều kiện, và sự sợ hãi của ta.
Nếu ta cứ buông thả, để cho mình sống theo sự 'tự nhiên' của ý muốn, sở
thích của mình, mà trong đó tiềm tàng những tham đắm, si mê, ta sẽ bị
đau khổ theo sự vận hành của luật nhân quả. Thiền tập, giúp cho sự hiểu
biết và tình thương của ta phát triển, và nhờ vậy mà ta có thể thấy rõ
được hình tướng chân thật của mọi vật, theo lẽ tự nhiên."
Chỉ làm công việc của mình
Nhưng để cho sự vật
được tự nhiên cũng không có nghĩa là ta buông xuôi và không làm gì hết,
mà là hành động với một tuệ giác. Ngài Ajahn Chah nói,
"Bạn
có để ý rằng mỗi sự vật tự nó có một lối phát triển riêng không. Khi ta
đã cố hết sức mình rồi thì ta hãy để cho luật tự nhiên, nhân quả vận
hành theo luật của nó. Ta bao giờ cũng phải cố gắng, tùy theo sức của
mình, nhưng tuệ giác hay niềm vui đến với ta mau hay chậm, điều đó hoàn
toàn không tùy thuộc vào mình.
Cũng như khi bạn
trồng một cây, ta không thể nào bắt buộc cây mọc mau hay chậm được. Cây
có nhịp độ phát triển riêng của nó. Bổn phận riêng của bạn là đào đất,
tưới nước, bón phân, chăm sóc nó. Và bạn cũng chỉ có thể làm được bấy
nhiêu thôi. Còn sự phát triển là tùy thuộc vào cây. Nhưng nếu bạn cứ làm
như thế, bạn đừng lo, cây bạn trồng sẽ xanh tươi, sẽ phát triển.
Nhưng bạn phải biết phân biệt giữa công việc của mình làm và công việc
của cây. Công chuyện của cây hãy để yên cho nó, còn bạn hãy quan tâm đến
bổn phận của chính mình. Nếu bạn không thấy rõ được điều ấy, bạn sẽ đi
bắt cây phải mọc nhanh lên, rồi đâm hoa, nở nhụy, kết trái theo ý muốn
của bạn. Đó là một cái nhìn, quan niệm sai lầm, dẫn ta qua biết bao
nhiêu phiền não, khổ đau. Làm gì cũng vậy, nhất là trên đường tu tập,
hãy thực hành cho đúng với sự thật, phần còn lại để cho sự vận hành của
pháp, luật nhân quả phân xử.
Hiểu được như vậy, cho dù con đường của bạn đi có dài bao nhiêu, dầu ở bất cứ nơi đâu, bạn lúc nào cũng sẽ được an vui.”
Tôi nghĩ ta có thể
mang lời khuyên ấy vào ngay trong cuộc sống của mình. Một bài học kham
nhẫn trước những phiền não và khó khăn trong cuộc đời, "hãy
thực hành cho đúng với sự thật, phần còn lại để cho sự vận hành của
pháp." Và với sự kham nhẫn bằng tuệ giác ấy thì dầu bất cứ trong hoàn
cảnh nào, ta cũng sẽ có an vui...
Nguyễn Duy Nhiên