Nguyễn Duy Nhiên dịch

Từ thuở ban đầu, đạo Phật bao giờ cũng quan tâm đến sự an vui của người khác, và sau này mối quan tâm ấy đã trở thành năng lượng cho sự tu tập của ta, với một lời nguyện vì muốn mang sự lợi lạc đến cho mọi chúng sinh.  Dù vậy, ý thức này vẫn chỉ chú trọng muốn thanh lọc phần nguyên nhân của hành động, tức ý định hay là động cơ thúc đẩy của nó, hơn là trực tiếp xử lý kết quả của hành động ấy, tức những hư hại đã xảy ra do bởi tham, sân và si.  Trong thời đại ngày nay, người học Phật chúng ta quan tâm đến vấn đề chuyển hóa khổ đau một cách trực tiếp hơn, chúng ta muốn có một phương pháp tu tập nhập thế, phụng vụ người khác một cách cụ thể hơn.

Trên con đường tu học, tập quán chiếu nhìn sâu vào những kinh nghiệm của ta trong từng giây phút sát-na biến đổi, để thấy được những ham muốn và ghét bỏ đã biểu hiện ra thành những khổ đau trong tâm thức ta như thế nào, là một điều rất hay.  Nhưng ta cũng nên nhìn sâu sắc hơn, theo dõi để thấy chúng lan rộng ra theo những mối tương quan liên kết của chúng ta như thế nào, chúng tạo nên những vướng mắc và rối rắm ra sao, thấy được lòng ái dục đã ảnh hưởng đến cuộc sống của mọi người và mọi vật chung quanh ta như thế nào.  Làm được điều ấy là ta cũng đã thực hiện được Sự Thật Mầu Nhiệm thứ hai là Tập đế, tức thấy được nguyên nhân của khổ đau một cách trọn vẹn.

Và muốn thực hiện được Sự Thật Mầu Nhiệm thứ ba là Diệt đế, tức sự chấm dứt khổ đau, chúng ta phải thực tập cả hai phương diện: không những làm sao để dập tắt những nguyên nhân của ái dục bên trong tâm mình thôi, mà còn luôn cả những sự việc bên ngoài ta, chung quanh ta, những hậu quả của ham muốn và ghét bỏ trong cuộc sống mà chúng ta đã vô ý thức tạo nên.

Andrew Olendzki