Minh Thạnh

Trong các bộ kinh, Đức Phật nhiều lần nói đến tai hại của hoàn cảnh lợi dưỡng đối với việc tu tập bằng nhiều hình thức diễn đạt khác nhau. Tất cả đều nhằm mục tiêu nêu bật được tác hại của lợi dưỡng đối với bước đường tu tập.

Trong bài kinh được dẫn lại ở đây, Đức Phật đã sử dụng ẩn dụ. “Gối bông”, “mềm mại” được dùng để chỉ cho hoàn cảnh tu tập lợi dưỡng, quá đầy đủ tiện nghi về vật chất. Còn “gối rơm” được ví như với hoàn cảnh ngược lại.

Có người nghĩ rằng, trong điều kiện hiện nay, hoàn cảnh vật chất đầy đủ là thuận duyên tu tập, vì đó là phước báu. Thực ra không phải vậy, Đức Phật cho một so sánh rất rõ: hoàn cảnh “gối bông” không đưa lại kết quả tốt cho việc tu tập, mà chỉ nên là “gối rơm” (chỉ điều kiện tu tập thiểu dục, tri túc).

Bài kinh cũng cho thấy hoàn cảnh tu tập giữ vai trò quan trọng đối với kết quả tu tập. Tâm đương nhiên là quan trọng, nhưng tâm vẫn chịu sự chi phối của hoàn cảnh.

Bài kinh có nhan đề “Cỏ rơm”, chương chín: Tương ưng Thí dụ, Kinh Tương ưng bộ, tập II, Việt dịch: Hòa thượng Thích Minh Châu, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam ấn hành năm 1993 (trang 467).

“VIII. Cỏ Rơm (Tạp, Đại 2, 344b) (S.ii,267)

1) Như vầy tôi nghe.

Một thời Thế Tôn ở Vesàli (Tỳ-xá-ly), Mahàvana (Đại Lâm), Kuutàgàrasàlà (Trùng Các giảng đường).

2) Ở đấy, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo: "Này các Tỷ-kheo". - "Thưa vâng bạch Thế Tôn".

Các vị Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:

3) Sống trên các gối rơm, này các Tỷ-kheo, là lối sống hiện nay của dân chúng Licchavi, không phóng dật, nhiệt tâm trong nhiệm vụ. Ajàtasattu, con bà Vedehi, vua nước Magadha không có được cơ hội, không có được đối tượng (để xâm lăng).

4) Trong tương lai, này các Tỷ-kheo, dân chúng Licchavi trở thành nhu nhược, tay chân mềm mỏng. Họ nằm trên những đồ nằm mềm mại. Họ ngủ cho đến mặt trời mọc trên những gối bông. Ajàtasattu, con bà Vedehi, vua nước Magadha, sẽ nắm được cơ hội, sẽ nắm được đối tượng (để xâm, lăng).

5) Sống trên các gối rơm, này các Tỷ-kheo, là nếp sống hiện nay của các Tỷ-kheo, không phóng dật, nhiệt tâm trong các nỗ lực. Ác ma không có cơ hội, không có đối tượng (để xâm lăng).

6) Trong tương lai, này các Tỷ-kheo, các Tỷ-kheo sẽ trở thành nhu nhược, tay chân mềm mỏng. Họ nằm trên những đồ nằm mềm mại. Họ ngủ cho đến mặt trời mọc trên những gối bông. Ác ma sẽ nắm được cơ hội, sẽ nắm được đối tượng (để xâm lăng).

7) Do vậy, này các Tỷ-kheo, các Ông cần phải học tập như sau: "Chúng tôi sẽ sống trên những gối rơm, không phóng dật, nhiệt tâm trong nỗ lực".

Như vậy, này các Tỷ-kheo, các Ông cần phải học tập.