Xin chia
sẻ
một
câu chuyện về trái dâu thứ
ba của
Dzongsar Khyentse Rinpoche.
--- oOo
---
Có nhiều
người học trò của tôi
sau một thời gian tu học, họ
lập gia đình, có sự
nghiệp, và thường đến gặp tôi để
xin được
ban phước lành. Tôi chúc cho họ được
mọi điều tốt lành, và cũng thường
kể cho họ nghe về
hình ảnh của ba trái
dâu.
Trái dâu thứ ba
Lúc ban đầu ta có một
trái dâu, và lẽ dĩ
nhiên trái dâu này tự
nó nằm rất vững vàng. Rồi ta có trái dâu thứ
hai, ta
cố
gắng đem đặt nó lên trên trái
dâu thứ nhất. Tuy hơi
khó khăn một chút, vì ta không
sử dụng một vật gì khác để
gắn chúng lại với nhau, nhưng việc ấy cũng có thể
làm được. Và rồi ta có
thêm một trái dâu thứ
ba, ta
cũng
cố gắng đem đặt nó lên trên
trái dâu thứ nhì. Việc ấy không phải là dễ
nếu không muốn nói là không thể
được. Trong lúc cố gắng
đặt trái dâu thứ ba
ấy lên, nhiều khi ta lại vô
tình làm rơi cả trái dâu thứ
hai xuống nữa.
Nhưng đối với những người tin vào một cuộc đời vô tận thì họ
nghĩ rằng, sẽ có một
lúc trái dâu thứ ba
ấy sẽ nằm yên trên
trái dâu thứ hai! Và rồi một
ngày nào đó, sau khi
đã cố gắng thử hằng triệu lần, kinh nghiệm lắm khổ đau, họ sẽ tỉnh dậy và nhìn lại
thấy mình bây giờ cũng
đã lớn tuổi, và trái dâu thứ
ba ấy vẫn không thể nằm trên trái dâu
thứ hai được. Tôi gọi
đó là một sự tuyệt vọng. Và điều đáng buồn là khi
đã biết dừng yên và nhìn lại
đời mình, ta thấy sao
cuộc đời không có bao
nhiêu chuyện để mình mừng vui.
Có gì là "sở đắc"
Trong cuộc sống cũng vậy, đa số chúng ta thường cố gắng thu
thập
sao cho
được
thật nhiều,
từ những mối liên hệ với người thân trong gia đình,
bạn bè, những ảnh hưởng, tiền bạc, vật chất, cho đến ngay cả kết quả của sự tu học... Đáng lẽ chúng ta phải ý thức rằng chỉ cần đạt được
10% những gì mình muốn thôi, cũng đáng để cho ta vui
sướng rồi. Nhưng đa số chúng ta chỉ hài
lòng khi nào mình phải
đặt được
trái dâu thứ ba nằm
trên trái dâu thứ hai
mà thôi! Điều đáng tiếc là trong
xả hội ngày nay có
biết
bao nhiêu là sách vở,
phim ảnh nói về sự
thành công của trái dâu thứ ba
ấy, khiến chúng ta tin
rằng
rồi một ngày nào nó
cũng sẽ xảy đến cho mình.
Và trên con
đường
tu tập cũng vậy, tôi thường nói với các
học trò của mình rằng sự giác ngộ là mục tiêu
tu học của mình. Nhưng mặc dù giác ngộ
là mục tiêu của sự tu tập,
ta cũng phải biết đừng mong cầu hay tìm kiếm một kết quả nào hết. Việc ấy lẽ dĩ nhiên không
phải dễ. Nhưng khi ta mong cầu
kết quả, dầu là trong
sự thực tập của mình hay bất cứ một công việc nào khác, là
ta đang bị vướng mắc, nó sẽ
trở thành một chướng ngại cho ta. Như kinh Bát Nhã có nhắc
nhở "không
có trí,
cũng
không có đắc, vì không có gì
là sở đắc."
Giác ngộ đâu phải là kết quả
của rèn luyện
Điều ấy
cũng có nghĩa là giác
ngộ không phải là kết
quả của sự tu tập. Khi ta có ý niệm rằng giác ngộ là "kết quả" của sự tu tập, nó
sẽ trở thành một chướng ngại. Đó là một bài
học lớn. Thật ra giác ngộ chính là sự cởi
bỏ hết mọi thành đạt, mọi nút cột trong
ta. Ví dụ
như trong kinh có nói
đến thập
địa, dasabhumi, mười quả vị tu chứng
của một vị bồ tát. Khi ta đạt đến quả vị thứ hai, nó cũng không
có nghĩa gì khác hơn
là ta đã tháo gở được nút cột của quả vị thứ nhất. Và khi nào ta buông bỏ được quả vị thứ hai thì ta
sẽ bước lên quả vị
thứ ba. Và cuối cùng khi nào ta tháo mở được nút cột của quả vị thứ mười, thì đó được
gọi là "giác ngộ."
Giác ngộ không
phải là một kết quả, mà nó
chính là tự tánh chân
thật của mình. Và vì vậy mà có gì
để ta gọi là mình
đạt được
đâu, vì nó bao giờ
cũng vẫn là của mình? Nếu chúng ta làm
việc gì cũng muốn phải có một
kết quả
(result-oriented) thì thái độ ấy lại chính là một trở
ngại lớn cho ta. Mà thật ra
không những nó chỉ là
một trở ngại thôi, nó còn là
một thỏi nam châm thu hút
thêm
nhiều chướng
ngại khác nữa.
Trên con đường tu học, thái
độ mong cầu cũng như một men rượu tạo nên những sự mê mờ
rất vi tế, cũng giống như một thứ rượu nho giữ cất lâu ngày, khiến
ta không còn nhận thấy được nữa những hạnh phúc đang có mặt
trên con đường
mình đang đi.
Nguyễn Duy Nhiên phỏng dịch