Mùa xuân: Đánh thức tiềm lực

Mùa xuân: Đánh thức tiềm lực

Xuân làm ta trẻ lại với niềm tin kiên định và tinh tấn

Cố cư sĩ Tống Hồ Cầm, mất khi ngoài trăm tuổi, từng viết: “Mỗi lần xuân, đời tôi lại bắt đầu/ Lòng trẻ ấm nhờ xuân hồng đem tới”. Vậy thì mùa xuân khiến tâm hồn chúng ta, bạn và tôi, như trẻ lại. Hãy dạy tuổi trẻ biết trân quý thời gian vì chẳng ai có lại hai lần tuổi thanh xuân. Như Xuân Diệu từng nói:

Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại.

Còn theo Bùi Giáng thì:

Ngày vui đến lòng đã vơi mấy bận

Ngày vui đi mấy bận giữa lòng ta

Đổ lây lất mưa về xuân lấm tấm

Ôi thiều quang tan biến vội sao mà.

Tất cả sẽ qua nhanh theo thời gian vụt biến, nhưng cái còn lại là những gì chúng ta làm được trong những năm tháng tuổi đời còn trẻ, mùa xuân còn ngự trị trên đôi vai và sức sống còn nồng nàn trong mắt.

Đánh thức tiềm lực

Mùa xuân là lúc tổng kết một năm, nhìn lại chặng đường đã qua với bao thành công và cả thất bại, khó khăn để vạch ra con đường của ngày mai, tiến về phía trước. Mùa xuân sau những tháng lạnh lẽo của mùa đông là lúc chúng ta phải đánh thức tiềm lực.

Trong bài thơ “Đánh thức tiềm lực” (mà mấy năm trước đây đã có lần được lấy làm đề thi THPT), Nguyễn Duy đã viết:

Hãy thức dậy, đất đai!

cho áo em tôi không còn vá vai

cho phần gạo mỗi nhà không còn thay bằng ngô, khoai, sắn...

xin bắt đầu từ cơm no, áo ấm

rồi thì đi xa hơn - đẹp, và giàu, và sung sướng hơn.

Chúng ta đang đối diện với nhiều thử thách và khó khăn nhưng còn đó tiềm lực kinh tế. Cân đối ngân sách từ đầu năm đến nay vẫn bội thu mặc dù ghi nhận bội chi trong những tháng cuối năm. Trong nước, kinh tế vĩ mô tiếp tục duy trì ổn định, lạm phát trong tầm kiểm soát, các chi tiêu cân đối lớn được đảm bảo; chính sách tiền tệ, tài khóa điều hành chủ động, linh hoạt và hiệu quả; môi trường đầu tư kinh doanh cải thiện tích cực; an sinh xã hội được đảm bảo, góp phần phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, tạo sự tin tưởng, ủng hộ của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp. Hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi nhanh ở cả ba khu vực kinh tế. Trong 9 tháng năm 2022, GDP tăng 8,83% so với cùng kỳ năm trước. Nhưng chỉ số tiêu thụ ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đến cuối tháng 11 giảm 41,18% so với cùng kỳ năm trước. Chỉ số tồn kho ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tháng 11 giảm 13,53% so cùng kỳ. Lũy kế 11 tháng năm 2022, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt khoảng 60 nghìn tỷ đồng, tăng 13,91% so với cùng kỳ năm trước. Có nhiều dấu hiệu cho thấy kinh tế quý 4 đang chững lại và sụt giảm ở một số mặt, dự báo nhiều khó khăn cho năm 2023. Một số vụ án trong lĩnh vực phát hành trái phiếu và đầu tư bất động sản có dấu hiệu phạm pháp, gây bất ổn xã hội. Thị trường chứng khoán sụt giảm, kéo theo niềm tin của nhà đầu tư. Địa ốc đóng băng, khó tiêu thụ…

Kinh tế - xã hội năm 2022 của nước ta diễn ra trong bối cảnh triển vọng kinh tế thế giới trở nên khó khăn hơn khi xung đột quân sự giữa Nga và Ukraina kéo dài; lạm phát ở mức cao, không chỉ nước ta mà cả ở châu Âu và Mỹ; xu hướng tăng lãi suất, thu hẹp chính sách tiền tệ, tài khóa ở nhiều quốc gia; thời tiết diễn biến bất thường ở một số khu vực trên thế giới… Tăng trưởng kinh tế thế giới được các tổ chức quốc tế dự báo giảm so với các dự báo đưa ra trước đó.

Dẫn chứng như tăng trưởng chỉ toàn ngành công nghiệp dù đang ở mức khá nhưng nhiều ngành nghề đang rất khó khăn như may mặc, gỗ, giày da… Tình trạng thiếu đơn hàng dẫn đến hàng trăm nghìn công nhân thất nghiệp… Khó khăn, thách thức ngày càng tăng, nhất là áp lực lạm phát, tăng chi phí sản xuất; rủi ro về chuỗi cung ứng; nhu cầu các thị trường xuất khẩu lớn, truyền thống suy yếu; sự cạnh tranh trong bảo vệ và giữ ổn định thị trường trong nước; việc điều chỉnh chính sách của các nền kinh tế, đối tác thương mại, đầu tư chủ yếu của nước ta; chưa kể diễn biến bất thường thiên tai, dịch bệnh, bão lũ, an ninh nguồn nước… "Trong bối cảnh đó, giữ vững ổn định chính trị, ổn định kinh tế vĩ mô cùng với tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh sẽ là nền tảng quan trọng để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.

Cùng lúc đó, các địa phương chủ động ứng phó linh hoạt, kịp thời với các tình huống phát sinh, đồng thời tập trung thực hiện hiệu quả các giải pháp căn cơ trong trung và dài hạn để phấn đấu đạt các mục tiêu phát triển 5 năm đề ra, phát triển kinh tế-xã hội và duy trì động lực tăng trưởng trong dài hạn.

Khai phóng tiềm lực con người

Thế thì chúng ta còn tiềm lực gì? Còn một tiềm lực cực lớn mà chúng ta lãng phí bấy lâu: chất xám, hay nói đúng hơn là con người. Đã nhiều lần chúng tôi viết về giáo dục, về “hiền tài là nguyên khí quốc gia”, là sự chảy máu chất xám khi du học sinh ra nước ngoài không mấy ai trở về, là sự thất nghiệp của hơn 200 nghìn thạc sĩ, cử nhân, là đào tạo thiếu định hướng ngay từ bậc trung học. Chúng ta còn đó nguồn tài nguyên hết sức lớn lao: tuổi trẻ và đội ngũ trí thức. Hãy nhìn các công ty công nghệ của Mỹ: một mình doanh số Apple đã bằng GDP của 14 nước cộng hòa Trung Mỹ, trong đó có những người trẻ tuổi Việt Nam đang làm việc, chưa kề các bạn khác ở Silicon Valley. Cần phải khai thác nguồn tài nguyên vô tận ấy, vì nếu chúng ta phát triển đúng, có đường lối chính sách thu hút nhân tài ở lại, chắc chắn chúng ta cũng sẽ là một cường quốc công nghệ trong một tương lai không xa.

Phải bắt đầu từ cải cách giáo dục một cách triệt để, toàn diện và hướng thượng. Thay đổi chương trình theo hướng khai phóng, phát huy dân chủ trong học tập, tránh áp đặt, chấm dứt phong trào thi đua vì những danh vị hão huyền. Dạy và học là một quá trình tương tác, hay nói theo Thiền sư Nhất Hạnh là “thiết lập truyền thông” giữa thầy và trò, hay suy rộng ra giữa người và người, phải nhớ hai điều kiện căn bản để truyền thông có hiệu quả là “nghe sâu và ái ngữ…” Mùa xuân chính là thời khắc chúng ta ngồi lại bên nhau, lắng nghe, chia sẻ và động viên nhau, tiếp thêm sức mạnh đi tiếp cuộc hành trình cam go của cá nhân, của cộng đồng hay đất nước, nhất là trong giai đoạn đầy thử thách trước mắt.

Vậy thì hãy đánh thức tiềm lực tuổi trẻ ngay, nếu không thì chúng ta lại mất đi một cơ hội vàng ròng để đưa đất nước đi lên nhanh nhất.

Khát vọng chúng ta hôm nay hết sức giản dị là sống với ước mơ chân chính: khai phóng nguồn lực con người khi mọi tài nguyên đều có ngày sẽ cạn kiệt. Để Nguyễn Duy khỏi trăn trở vì,

Tiềm lực còn ngủ yên

trong quả tim mắc bệnh đập cầm chừng

Tiềm lực còn ngủ yên

trong bộ óc mang khối u tự mãn.

(Đánh thức tiềm lực)

Cha ông ta ngày xưa tìm thấy tiềm lực mùa xuân qua những cảnh vật quanh mình. Họ thấm nhuần Phật pháp. Đạo Phật là đạo của niềm vui. Người Phật tử là người biết yêu cuộc sống. Hạnh phúc có sẵn tồn tại trong tâm mỗi người, nằm ngay trong cuộc sống bình thường:

Ly hạ trùng dương cúc

Chi đầu thục khí oanh

Trúc tắc kim ô chiếu

Dạ lai ngọc thố minh.

(Thiền sư Viên Chiếu)

HT. Đức Nhuận dịch:

Dưới dậu cúc thu nở

Đầu cành oanh xuân ca

Ngày ngày mặt trời chiếu

Đêm đến trăng hiện ra.

 “Thi ca đời Lý có thể nói là thứ ngôn ngữ siêu ngôn ngữ, triết lý siêu triết lý, có khả năng rút tất cả triết lý vào hai chữ có không bằng một ý niệm mà vẫn diễn tả hết mọi lẽ sinh hóa của vũ trụ, vạn hữu”. (HT. Đức Nhuận - Phật học tinh hoa)

Mùa xuân năm 1285, vua Nhân Tông “đánh thức tiềm lực” toàn dân khi triệu tập Hội nghị Diên Hồng mời các bậc phụ lão, những người đại diện nhân dân về kinh đô Thăng Long hỏi kế đánh giặc. Tiếng các vị đại biểu nhất loạt hô quyết đánh, tiếng hô quyết đánh như một làn chớp lan ra khắp hang cùng ngõ hẻm, tạo thành khối dân tộc đoàn kết lớn mạnh, tất cả… đều cương quyết đứng lên chống giặc, bảo toàn lãnh thổ và quyền độc lập dân tộc. Khi viếng Chiêu Lăng, vua làm bài “Xuân nhật yến Chi Lăng”:

 Trương vệ thiên môn túc

 Y quan thất phẩm thông

Bạch đầu quân sĩ tại

Vãng vãng thuyết Nguyên Phong.

HT. Đức Nhuận:

Nghi vệ bày nghiêm túc

Quần thần mũ áo đông

Lính già đầu nhuốm bạc

Thường kể chuyện Nguyên Phong.

Nhớ năm đó (1258), Trần Thái Tông đã chiến thắng quân Mông Cổ, là đạo quân hung bạo nhất thời bấy giờ. Trong tiết mùa xuân, vua Nhân Tông viềng lăng ông nội, lòng hoài niệm đến những chiến sĩ vô danh đã hy sinh cho tổ quốc.

Hạnh phúc thực sự bắt nguồn tự sự tịnh hóa nội tâm, vượt lên trên thế giới cảm xúc, không phóng theo những cuồng vọng bên ngoài. Hãy chúc nhau mùa xuân chân thành bộc bạch, nói thẳng nói thật, kết nối truyền thông, khát khao mơ ước, hướng thiện và an lạc. Mùa xuân là giây phút đối diện sự thật hôm nay và thắp lên mơ ước cho ngày mai, vượt lên trên thực tại nhiều thách thức.

Mùa xuân về trên quê hương. Mọi người đang mong chờ một năm mới, mong nhìn thấy một khuôn mặt mới của xã hội và của chính mình, trên đó có nụ cười.

Đứng trước sự vô thường và khổ đau, con người mong cầu một cái gì vĩnh cửu và không khổ đau. Nhưng khi vẫn còn sống trong thời gian không ngừng trôi thì không gian vẫn còn đổi thay, biến dịch, lúc đó sẽ không có bình an và hạnh phúc. Chỉ khi thời gian không còn tách rời với không gian, khi nào con người nắm bắt được hiện tại, nhìn thấy được cái khoảng cách giữa hai khoảnh khắc của thời gian hay giữa hai niệm tưởng tiếp nối, khi đó mới có bình an hạnh phúc, khi đó chúng ta mới đón nhận được nu cười của đức Phật và tự mình mới có thề chân thật mỉm cười. Nói theo Thị Giới, “Đó là ước vọng ngàn đời của con người và ngày tết trong một ý nghĩa nào đó đã nói lên cái ước vọng dừng lại nghìn đời ấy.”

Mùa xuân bên ngoài sẽ đi qua nhưng mùa xuân trong tâm hồn ta còn mãi. Nói như Xuân Diệu trong cảm thức về mùa xuân, khi con người thấy cuộc đời đáng yêu và khi con người biết yêu cuộc đời thì tình yêu bao giờ cũng song hành với mùa xuân. Nó tồn tại như một thực thể của tâm hồn, tinh tế mà tha thiết.

                        Bình minh quá, mỗi khi tình lại hứa,

                        Xuân ơi xuân vĩnh viễn giữa lòng ta.

Chúng ta hãy bình tâm trước khó khăn thách thức, không nghĩ thiện, không nghĩ ác, xả bỏ mọi thứ trong quá khứ và chưa vội nhọc nhằn tính toán cho tương lai, pháp tánh sẽ hiển lộ. Hãy gìn giữ giây phút ấy vì mùa xuân trong lòng sẽ là khoảnh khắc cho ta dừng lại và bộc bạch:

Thưa rằng nói nữa là sai

Mùa xuân đang đợi bước ai đi vào. (Bùi Giáng)

 Nguyên Cẩn

Chia sẻ: