Chùa Nam Hoa – ngôi cổ tự của Thiền tông Nam phái
chua nam hoa
Nguyễn Đăng
Chùa Nam Hoa (南華寺),
hay còn gọi là Nam Hoa Thiền tự (南華禪寺),
là một ngôi chùa nổi tiếng ở Trung Quốc. Địa danh này gắn liền với ngài Huệ
Năng, vị Tổ thứ sáu của Thiền tông và cũng là vị cao tăng được nhiều người biết
đến.
Chùa Nam Hoa tọa lạc tại thị trấn Tào Khê (漕溪),
huyện Khúc Giang (曲江),
cách thành phố Thiều Quang (韶关市)
25 km về phía Đông nam, thuộc tỉnh Quảng Đông. Ngôi chùa này vốn do một Tăng sĩ
người Ấn Độ tên là Trí Nhạc Tam tạng (智樂三藏;
chưa tìm được tên gốc tiếng Ấn Độ) thành lập vào năm Thiên Giám nguyên niên
(502) đời vua Lương Vũ Đế dưới thời Bắc-Nam triều. Ngôi chùa ban đầu được đặt
tên là Bảo Lâm (寶林寺),
và vào thời Lục Tổ Huệ Năng tên gọi này vẫn được sử dụng. Tên gọi Nam Hoa chính
thức được sử dụng vào năm 968 dưới triều hoàng đế Tống Thái Tông. Ngôi chùa này
được sửa chữa nhiều lần và lần trùng tu quy mô nhất được thực hiện vào năm 1934
dưới sự chỉ đạo của Hòa thượng Hư Vân (虛雲)
- cũng là một vị cao tăng nổi tiếng của Phật giáo Trung Quốc.
Lưng tựa vào núi, mặt hướng về phía Nam, chùa Nam Hoa tọa lạc trên một diện tích
rộng đến 42 ha. Quần thể của ngôi chùa bao gồm nhiều công trình nổi bật: Thiên
Vương điện, Đại hùng bảo điện, Lục Tổ điện, Tàng kinh các, Ngũ hương đình, tháp
Linh Chiếu và rất nhiều tôn tượng Phật các loại. Ngoại trừ tháp Linh Chiếu và Tổ
đường là những kiến trúc cổ còn lại, hầu hết những công trình ở đây được ngài Hư
Vân cho phục dựng vào năm 1934 khi ngôi chùa nguyên thủy bị hư hỏng năng. Tuy
nhiên, những công trình mới vẫn giữ được những đặc điểm của kiến trúc Trung Quốc
cổ đại.
Tứ Thiên Vương đường được xây dựng lần đầu vào năm 1474 vào triều nhà Minh
(1368-1644) và sau đó được trùng tu vào thời nhà Thanh (1644-1911). Tòa kiến
trúc này được gọi là Thiên Vương điện bởi vì ở đây có tôn trí tượng bốn vị Thiên
Vương. Phía sau ngôi điện này là ngôi tháp chuông ba tầng được xây dựng vào năm
1301 dưới triều nhà Nguyên (1271-1368). Ở tháp chuông này có treo một quả chuông
lớn có niên đại từ đời Nam Tống.
Đại hùng bảo điện, vốn được xây dựng vào năm 1306 dưới triều nhà Nguyên, tọa lạc
ở trung tâm quần thể ngôi chùa. Trong bảo điện tôn trí ba đại tượng Phật mạ vàng
là Thích Ca Mâu Ni, A Di Đà và Dược Sư. Ngoài ra ở đây cũng tôn trí tôn tượng
của những vị Bồ-tát như Phổ Hiền và Đại Thế Chí, cùng với 500 tượng A-la-hán
nhỏ.
Tàng kinh các là nơi lưu giữ kinh sách của chùa. Và trong số này, không thể
thiếu cuốn sách gắn liền với Lục Tổ Huệ Năng, Pháp bảo đàn kinh. Đây là
một tác phẩm rất quan trọng đối với Phật giáo Thiền, và chính nhờ tác phẩm này
mà người đời sau ít nhiều biết về hành trạng cũng như giáo thuyết của Lục Tổ.
Lục Tổ Huệ Năng sinh vào năm Trinh Nguyên thứ 12
(638) và tịch vào năm Khai Nguyên nguyên niên (713)
dưới thời nhà Đường, là một vị Đại sư nổi tiếng của Phật giáo Trung Quốc. Ngài
được xem là vị “cao tăng đắc đạo” để lại thân xá-lợi sau khi qua đời, và nhục
thân này hiện đang được thờ tại chùa Nam Hoa.
Tổ đường là nơi tôn trí nhục thân của Lục Tổ Huệ Năng cùng với nhục thân của hai
vị Đại sư Hám Sơn và Đan Điền. Những di vật khác của Lục Tổ Huệ Năng vốn cũng
được phụng thờ tại nơi này cho đến những năm 60 thế kỷ trước và sau đó bị hủy
hoại trong cuộc Các mạng Văn hóa.
Trong cuộc cách mạng này, Hồng vệ binh Trung Quốc
khi tràn đến chùa Nam Hoa, ngoài việc thiêu đốt và hủy hoại nhiều di sản văn hóa
có giá trị, cũng đã dùng búa đập vào ngực nhục thể của Lục Tổ Huệ Năng để muốn
biết xem đó có phải là nhục thân thật của ngài hay không. Chuyện kể rằng khi
dùng búa đập thủng một lỗ trên ngực, họ ngạc nhiên và hoảng sợ khi nhìn thấy các
bộ phận cơ thể của vị Đại sư vẫn còn nguyên vẹn, và do đó những người có mặt lúc
ấy vội quỳ gối dập đầu vái lạy.
Bên cạnh những công trình chính, ở đây còn có những công trình nhỏ hơn nhưng
cũng gợi nhắc những sự kiện gắn liền với lịch sử của ngôi chùa, chẳng hạn như
ngôi điện phía sau chùa có tên gọi là Phục Hổ đình. Ngôi điện này kỷ niệm nơi
ngài Hư Vân đã hàng phục một con hổ khi ngài trú ngụ nơi này. Tại chùa Nam Hoa
cũng có tháp thờ nhục thân Hòa thượng Hư Vân. Cách không xa đó là suối Tào Khê,
hay còn gọi là suối Trác Tích (卓錫泉).
Con suối này gắn với giai thoại rằng, khi ngài Huệ Năng sống ở nơi này, đề tìm
nguồn nước sinh hoạt cho Tăng chúng trong Thiền môn, ngài đã đến địa điểm này và
khấn với sơn thần cầu tìm nguồn nước; sau đó ngài cắm tích trượng xuống đất và
nước theo vết căm tích trượng tuôn tràn khắp mặt đất. Giống như nhiều ngôi Thiền
tự khác ở Trung Quốc, ở chùa Nam Hoa có một hồ nước ngay ở lối vào. Hồ nước này
với mục đích làm tăng vẻ đẹp của ngôi chùa, nhưng nó cũng trở thành làm nơi
phóng sanh.
Ngoài ra ngôi chùa hiện còn lưu giữ nhiều di sản văn hóa có giá trị; và rất
nhiều những di sản văn hóa được lưu giữ ở đây được xem là bảo vật quốc gia, có
giá trị cho việc nghiên cứu về kiến trúc, điêu khắc, hội họa Phật giáo; đặc biệt
trong số đó là 360 bức tượng A-la-hán được tạc bằng gỗ có niên đại từ thời Bắc
Tống (960-1127).
Ngày nay chùa Nam Hoa là một trong những địa điểm hành hương nổi tiếng của Phật
tử Trung Quốc. Họ đến đây vừa để tham quan và cũng để đảnh lễ nhục thân xá-lợi
của ngài Huệ Năng, vị Tổ sư nổi tiếng của Thiền tông Phật giáo nói riêng và của
Phật giáo Trung Quốc nói chung.