Ảnh minh họa

Công cha như núi Thái Sơn,

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Câu ca dao được trao truyền từ hàng ngàn năm ấy cho chúng ta thấy một nền tảng văn hóa tâm linh của dân tộc Việt Nam. Chữ hiếu được đặt tuyệt đối lên hàng đầu trong tư tưởng và giữa trái tim.

Đọc lại cho nhau nghe câu ca dao ấy hôm nay chính là để chúng ta cùng niệm nhớ ân đức sanh thành của Cha Mẹ, thắp sáng tâm linh ta ý thức tình nghĩa và hạnh phúc giữa cuộc đời mà ta đang có.

Tượng cha, thân trúc thẳng

Hình mẹ, nhánh mai gầy

Trúc mai cùng sóng sánh

Bát thơ con thêm đầy

Tượng cha núi non cao

Hình mẹ biển dạt dào

Biển non xanh bất tận

Đời con ngời sáng sao

Hình bóng người cha bao giờ cũng thế: nghiêm trang, chuẩn mực, đàng hoàng, cương nghị.

Ở giữa cuộc đời, hình bóng cha luôn sừng sững như ngọn núi cao, vững vàng như trụ cột, tiết trực như trúc, như tre, chẳng yếu mềm như lau, như lách.

Đối với cuộc sống gia đình hằng ngày, có thể cha chẳng bận tâm bao nhiêu đến việc nâng niu bú mớm, ẵm bồng… khi con thơ ấu, nhưng chính cha là ngọn đuốc soi đường cho con đi tới. Chính cha là người tạo dựng niềm tin, trao truyền dũng khí, sinh lực làm hành trang cho con vào đời dựng xây cuộc sống.

Bao giờ cha cũng nghiêm khắc, đạo mạo, ít cười, ít nói; bản thân con thơ ngây, hời hợt nên thật khó nhận ra tình thương trân quý, tấm lòng nhân hậu, trầm lắng sâu thẳm trong trái tim cha.

Chúng con chưa hề biết lúc mẹ vặn mình đớn đau trong cơn vượt cạn, chính là lúc cha cúi đầu cắn cỏ, gặm đất, chỉ một niềm duy nhất là nguyện cầu cho con trẻ lọt lòng, mẹ tròn con vuông.

Làm sao chúng con với con mắt thịt ơ hờ có thể thấy được những giọt nước mắt âm thầm cố nén trong lòng cha? Chiều nay khi con có lỗi, cha bảo không vâng, nên đã phải nén lòng dùng đến roi vọt.

Thực sự ở đời con chưa đủ trí khôn, chưa dày cảm xúc để có thể dễ dàng hiểu hết, cảm nhận được hết tình thương trầm lắng, ngữ ngôn ẩn dụ, mắt nhìn xa vắng thường có nơi cha.

1.

Và đôi khi, có thể cha vắng bóng rồi, con mới hiểu thấu tình thương của cha. Chỉ khi nhìn thấy anh em bất hạnh mồ côi cha quá sớm, con mới thấm thía ý nghĩa câu nói: “Con không cha như nhà không nóc.” Ngày xưa thơ ngây khờ dại, cha còn có mặt, con cứ tưởng câu nói ấy là để cho ai, chứ đâu có để cho mình. Chỉ đến khi cha khuất non tây. Con mới nghe ra trong tràn trào nước mắt. Nỗi bất hạnh lớn lao của những con người thất niệm chính là chỗ ấy. Lắm lúc chỉ vì thờ ơ, chúng ta trở thành người phản bội tình thương.

Có cha, có mẹ còn hơn,

Không cha, không mẹ như đờn đứt dây.

“Nghĩa mẹ như nước trong nguồn”, vâng nói đến mẹ chính là nói đến suối nguồn tình thương dạt dào vô cùng vô tận. Nói mẹ là chuối ba hương, là xôi nếp một… như nhiều thế hệ bình dân Việt Nam đã nói, quả là một cách nói rất hay, quá hay. Cách nói cụ thể hóa, hình tượng hóa tình thương bao la vô bờ vô bến của mẹ.

Hơn ai hết, mẹ là người đã thấu nỗi đau “đi biển lẻ loi một mình”. Đau đớn biết bao khi mẹ vặn mình quằn quại cho đứa con thơ cất tiếng chào đời. Tấm thân mẹ còn bê bết vây va máu mủ, thế mà chỉ cần nghe thấy tiếng đầu đời con khóc là môi mẹ đã nở nụ cười, lòng mẹ đã vui tươi hớn hở và tình mẹ cho con đã khơi nguồn cuộn suối dạt dào.

Con mẹ vuông tròn đủ đầy tay chân, mặt mũi là thế. Nhưng nhỡ bất hạnh rằng con mẹ mù què, mẻ sứt, eo ngẳng tay chân, dị hình dị tướng… tình thương của mẹ vẫn cứ tròn đầy như thế.

Đất trời thiên nhiên đã truyền thừa, phó chúc cho mẹ tình yêu như thế: khi nào cũng vành vạnh tròn đầy.

Từ bầu vú mẹ, từ bàn tay mẹ, bú mớm, nâng niu, ẵm bồng… con đã như đóa hoa tươi thắm nở giữa vườn đời.

Cha nghiêm khắc cang cường bao nhiêu, mẹ lại hiền lành rộng lượng bấy nhiêu. Thương con, bao giờ mẹ cũng hồn nhiên bộc lộ, không cần tế nhị, kín đáo, giấu che khuất lấp. Chẳng khi nào mẹ sợ thương con mà để con hư. Mẹ cứ như con gà mái nuôi con, bươi quào được hạt lúa, hạt ngô hay con sâu, cái kiến, là túc túc, túc túc gọi hết đàn con mà chìa cho nó.

Trong ánh mắt nhìn của mẹ, tất cả các con đều như nhau trong biển tình thương bao la: không vì con trai mà quên con gái, không vì đứa nhỏ mà xao lãng đứa trưởng thành. Cha mẹ thương con thương tận cuộc đời, “Mẹ già trăm tuổi còn thương con tám mươi”.

Khi con thơ dại thì nâng niu bồng ẵm. Buổi con đau ốm chạy vạy thuốc thang, thức trắng đêm dài quạt nồng ấp lạnh, ru hỡi ru hời, không hề than thở.

Khi con tấp tễnh vào đời mẹ dõi mắt trông theo chân con từng bước một, mong sao con đừng vấp ngã.

Và ngay cả khi con cái trưởng thành, lớn khôn; đôi mắt mẹ vẫn cứ mãi nhìn con như là tấm bé, nhỏ dại, thơ ngây. Cho dù con cái lớn năm, sáu bảy, chục tuổi đời cũng không làm sao lớn được với mẹ.

 2.

Kinh Phổ Môn có câu: “Từ nhãn thị chúng sanh”, ý nói Bồ-tát Quán Thế Âm bao giờ cũng thế, luôn luôn như thế: dùng đôi mắt từ bi mà nhìn chúng sanh, nhìn cuộc đời. Chữ ấy mà đem dùng cho ánh mắt của mẹ, cách nhìn của mẹ, thì quả thực không còn chữ nào hay hơn được nữa: “Mắt thương nhìn đàn con”.

Đã là mẹ, khi nào mẹ cũng lấy đôi mắt thương mà nhìn con. Con tưởng con khôn ngoan láu lỉnh, khi thất bại giữa đường đời, bạn hữu gần xa lảng tránh, bơ vơ cay đắng một mình, trở về với mẹ là sẽ thấy ngay. Mẹ dang đôi cánh tay hiền ôm lấy vai con, vò đầu rờ trán, áp sát mặt con lên ngực mẹ rồi mẹ vỗ về an ủi: “Tội nghiệp con tôi, sao con tôi ra nông nỗi thế này”. Nước mắt mẹ già sẽ sưởi ấm lòng con.

Và giả thiết, đứa con hoang đàng chi địa, bất kể hiếu trung, bất tuân lễ nghĩa, phạm phải tội hình rồi ra sẽ chết. Pháp luật thế gian không hề cho phép, nhưng nếu mẹ được chết cho con sống mẹ vẫn sẵn sàng.

Có vượn mẹ kia, đứng ở trên cây, đã nhằm tên độc, ruột đã đứt rời, biết mình sắp chết vẫn cứ ôm lấy vượn con cho đến khi trút hơi thở cuối cùng.

Tình cha mẹ thương con trên khắp cả thế gian này đều là như thế.

Chính nhờ nền tảng tình thương của mẹ của cha ta mới học được bài học thương yêu người khác. Chính nhờ tình thương của cha mẹ mà ta học yêu thương cuộc đời. Tình yêu và lẽ sống chan hòa quyện lẫn với nhau.

Hôm nay, nhân ngày Vu Lan, chúng ta đã cùng nhau quy tụ dưới mái chùa này.

Ngày lễ Vu Lan chính là ngày nhắc nhở chúng ta học về hạnh hiếu và làm hạnh hiếu.

Noi gương Đại hiếu Mục-kiền-liên, ròng rã bao nhiêu năm tinh cần tu học, vừa mới chứng được sáu thần thông là đã dùng ngay thần thông mắt dõi khắp Ba cõi trời người tìm cho ra mẹ. Đã thấy mẹ đang chịu đói khát khổ đau liền bưng cơm dâng nước cho mẹ, mẹ không dùng được thì trở về khóc lóc thiết tha nhờ Phật chở che cứu hộ. Đức Phật chỉ bày phương pháp thì tận tâm tận lực làm theo cho đến khi mẹ bình an thoát khổ Ngài mới an tâm thỏa dạ.

Có một nếp sinh hoạt hôm nay đã trở thành một phần nghi lễ trong ngày Vu Lan. Chúng ta cùng đứng trước ngôi Tam bảo mà cài hoa hồng cho nhau.

Đây chỉ là đóa hoa làm biểu tượng.

Người còn mẹ sẽ được cài một đóa hoa hồng.

Người mất mẹ sẽ được cài một đóa hoa trắng.

Người được cài đóa hoa hồng cảm nhận ngay một nguồn ân sủng lớn lao: mẹ cha mình đang còn đó. Mình đang sống bình an trong vòng tay cha quý, mẹ hiền. Cha mẹ đã già yếu, mình phải ý thức sớm chăm sóc, an ủi, vỗ về. Phải học lấy cách cha mẹ thương mình ra sao thì mình thương cha mẹ như thế ấy. Cha mẹ có vô tình xao lãng, nên khéo nhắc cha mẹ tu trì niệm Phật. Thậm chí mẹ cha đã lẫn đi rồi thì mình nên dành nhiều thì giờ kê miệng vào tai niệm Phật cho cha mẹ mình nghe.

Đó chính là cách báo hiếu chân chính.

 3.

Và nhìn lại đóa hoa được cài trên ngực áo chư vị hôm nay mới thực tròn đầy ý nghĩa.

Đối với những người đã vắng bóng mẹ cha, hôm nay, sẽ được cài một bông hoa màu trắng.

Cúi nhìn đóa hoa tang trắng mình thắp sáng lên ý thức này: mẹ cha mình hôm nay không còn có mặt ở giữa cuộc đời.

Mình không nhìn thấy được con người thịt xương tứ đại của mẹ cha, không nghe được tiếng nói của mẹ cha, không nhận được hơi ấm bàn tay cha mẹ rờ lên mặt mình, trán mình.

Nhưng đã là Phật tử chân chính mình phải tập, phải vượt qua nhận thức đau khổ thường tình. Cha mẹ đã cho mình ân sủng lớn là được làm người. Thân thể con người mình đây là do cha mẹ sinh thành. Mình còn đây thì cha mẹ vẫn còn đây.

Và đúng như Pháp Phật đã chỉ bày, mình phải nhất tâm chú nguyện cho mẹ cha. Ngày chư tăng Tự Tứ, mình tùy theo hoàn cảnh gia đình, không nhiều thì ít, căn bản là tấm lòng thành, sắm sanh lễ vật, cúng dường tự tứ. Thỉnh cầu mười phương hiện tiền chư Tăng Ni chú nguyện cho linh thức mẹ cha thoát khỏi u đồ, siêu sanh lạc quốc.

Đó là cách báo đáp công ơn cha mẹ đúng Chánh pháp và hiệu quả cao nhất.

Có như thế nhìn lại đóa hoa được cài trên ngực áo mình hôm nay mới thực sự có ý nghĩa.

Bông hồng hình ảnh mẹ

Lặng lẽ vào chiều sâu

Bình minh nhân loại hé

Ánh kim cương nhiệm mầu.

 Hạnh Phương