Bắt đầu từ nơi đâu
bat dau
Gần đây,
một tạp chí Phật Học có đăng thư một độc giả hỏi vị giáo thọ phụ trách, "Tôi
vừa mới được quy y và bắt đầu học Phật, tôi thấy con đường này mênh mông
quá. Tôi có một khó khăn là không biết mình nên bắt đầu từ nơi đâu đây?
Những giáo lý về sanh diệt, tác ý, nghiệp quả, duyên sinh... cái nào cũng
rất là quan trọng và cần thiết. Và tôi cũng được hướng dẫn ngồi thiền. Nhưng
ngoài chiếc gối ngồi thiền ra, ta phải bắt đầu ở nơi đâu đây?"
Vị
giáo thọ trả lời, "Tôi nghĩ câu cuối bạn viết trong thơ cũng chính là một
gợi ý cho câu trả lời ấy: ta phải bắt đầu nơi đâu ngoài chiếc gối ngồi thiền
của mình? Thật ra thì sự thực tập của ta bắt đầu khi mình đứng dậy và bước
khỏi chiếc tọa cụ, trở về với cuộc sống hằng ngày. Nơi ấy chắc chắn ta sẽ
phải đối diện với những việc gây cho mình sự lo âu, bực dọc, bất an... Chúng
làm lu mờ cái thấy của ta, khiến mình không còn khả năng mở rộng con tim ra
được nữa. Và chính nơi đó mới là sự tu tập của ta.
Tôi
thích câu này của nhà thơ Rumi, 'Có một ngàn cách để ta quỳ xuống và hôn mặt
đất.' Cũng thế, trong một ngày bình thường tôi nghĩ cũng có ngàn việc xảy ra
để khiến cho ta lo âu và phiền não. Mà cái mong cầu cao xa của ta về con
đường tu học cũng là một trong những nguyên nhân gây cho mình khổ đau.
Sự
thực tập hằng ngày của tôi là ý thức được những gì đã gây cho tôi sự bất an,
để rồi bị chúng sai xử, cho dù là nhỏ nhặt đến đâu. Tôi tập nhận diện và
chăm sóc cho chúng. Tôi thường nói với người khác rằng, 'sự thực tập của tôi
là để tự mình chứng thực được lời hứa về Diệt đế của đức Phật, rằng hạnh
phúc là điều mà ta có thể chứng nghiệm được'. Và tôi tin rằng, năng lượng
hạnh phúc ấy sẽ nuôi dưỡng cho những hành động kế tiếp của mình."
Mà thật
vậy, ta có học bất cứ một giáo lý nào thì rồi cuối cùng đó cũng phải là sự
sống của mình. Chúng ta rồi cũng phải đặt quyển kinh xuống, đứng dậy khỏi
chiếc gối ngồi thiền, để bước về và tiếp xúc với cuộc sống chung quanh. Và ở
nơi đó chắc chắn sẽ có những khó khăn, lo âu, phiền não… chờ đợi ta. Ta sẽ
làm gì với chúng, tiếp xử chúng như thế nào, đó mới chính thật là con đường
tu học của mình. Và tôi nghĩ đó cũng không phải là một điều gì lớn lao lắm,
mà bạn hãy chọn sống với một tấm lòng.
Chuyện
kể, thời Phật còn tại thế có một bà lão nghèo khổ ăn xin độ nhật. Một hôm,
vua A Xà Thế có cho tổ chức một lễ hội cúng dường đức Phật tại tịnh xá Kỳ
Viên. Bà lão nghĩ rằng, "Một đời mình đói khổ, lại già nua, sắp hết tuổi
trời, nếu lễ hội này không gặp Phật cúng dường thì không bao giờ được gặp
ngài". Nghĩ vậy, bà lão vừa lần hồi xin ăn dọc đường, vừa đi đến gần Kỳ Viên
tịnh xá.
Khi đến gần Kỳ Viên, bà
lão thấy một cảnh tượng huy hoàng, tráng lệ chưa từng thấy, ngựa xe chen
chúc, nhộn nhịp trên những con đường dẫn về tịnh xá. Những ngọn đèn sơn son
thếp vàng rực rỡ của hạng vua quan đại thần, bên cạnh những ngọn đèn nhỏ hơn
của hàng thứ dân, đủ mọi màu sắc sáng choang treo hai bên đường.
Bà lão biết mình chỉ có
khả năng cúng dường Phật một ngọn đèn nhỏ mà thôi. Bà dốc hết cả gia tài chỉ
được hai xu, để mua cây đèn nhỏ và chút dầu thắp. Bà lão treo chiếc đèn nhỏ
bé leo lét của mình lên một cành cây và hướng về tịnh xá. Ba ngày đêm trôi
qua, những tràng hoa héo rủ, những ngọn đèn khác lần lượt cạn dầu rồi tắt
ngúm. Chỉ riêng ngọn đèn nhỏ của bà lão nghèo ăn xin vẫn còn tiếp tục cháy
sáng mãi...
Chúng ta thường đặt câu
hỏi là làm thế nào để cho sự thực tập của mình có nhiều hiệu quả hơn,
mang lại lợi ích cho mình và người chung quanh nhiều hơn? Câu hỏi ấy tuy
cần thiết, nhưng tôi thấy tự nó chưa được chính xác lắm. Tôi nghĩ ta nên
hỏi là làm thế nào để cho sự tu tập của mình được chân thật hơn.
Mà sự chân thật ấy phải
được trải nghiệm trong mọi hoàn cảnh, qua sự tiếp xử hằng ngày của chúng ta.
Nó ở nơi tấm lòng và thái độ của mình. Thật ra sự thực tập của ta bắt đầu
bất cứ nơi nào và bất cứ nơi đâu. Vì một thực tại trong sáng bao giờ cũng
đang biểu hiện, ngay bây giờ và ở đây, chứ không phải chỉ có mặt riêng trên
chiếc tọa cụ của mình.
Trên con đường tu học
thật ra ta đâu cần dâng tặng cho cuộc đời một điều gì lớn lao lắm. Lý thuyết
tuy mênh mông nhưng con đường thực hành rất đơn giản: biết tha thứ, bớt dính
mắc, sống tự nhiên, biết thương yêu... Một tấm lòng rộng mở. Chỉ cần giữ cho
ngọn đèn dầu nhỏ của ta được trong và sáng mãi trong tâm, là ta cũng đã dâng
tặng hạnh phúc cho cuộc đời này rất nhiều rồi. Dẫu biết rằng, những gì chân
thật và đơn giản lại là những điều khó làm nhất.