Bắt đầu từ nơi đâu?
bat dauCó một thiền sinh viết thư hỏi một vị giáo thọ phụ trách cho một tờ báo Phật học, "Tôi
vừa mới được quy y và bắt đầu học Phật, tôi thấy con đường này mênh
mông quá. Tôi có một khó khăn là không biết mình nên bắt đầu từ nơi đâu
đây? Những giáo lý về vô ngã, sanh diệt, tác ý, nghiệp quả, duyên
sinh... cái nào cũng rất là quan trọng và cần thiết. Và tôi cũng được
hướng dẫn ngồi thiền. Nhưng ngoài chiếc gối ngồi thiền ra, ta phải bắt
đầu ở nơi đâu đây?"
Vị giáo thọ trả lời, "Tôi
nghĩ câu cuối bạn viết trong thơ cũng chính là một gợi ý cho câu trả
lời ấy: ta phải bắt đầu nơi đâu ngoài chiếc gối ngồi thiền của mình?
Thật
ra thì sự thực tập của ta bắt đầu khi mình đứng dậy và bước khỏi chiếc
tọa cụ, trở về với cuộc sống hằng ngày. Nơi ấy chắc chắn ta sẽ phải đối
diện với những việc gây cho mình sự lo âu, bực dọc, bất an... Chúng làm
mờ đi cái thấy của ta, khiến mình không còn khả năng mở rộng con tim ra
được nữa. Và ngay ở nơi đó mới là sự tu tập của ta.
Tôi
thích câu này của nhà thơ Rumi, 'Có một ngàn cách để ta quỳ xuống và
hôn mặt đất.' Cũng thế, trong một ngày bình thường tôi nghĩ cũng có
ngàn việc xảy ra để khiến cho ta lo âu và phiền não. Mà thật ra chính
cái ước vọng cao xa của ta về con đường tu học, cũng là một trong những
nguyên nhân gây cho mình khổ đau.
Sự
thực tập hằng ngày của tôi là ý thức được những gì đã gây cho tôi sự
bất an, để rồi bị chúng sai xử, cho dù là nhỏ nhặt đến đâu. Tôi tập nhận
diện và thấy rõ được chúng. Tôi thường nói với người khác rằng, 'Sự
thực tập của tôi là để tự mình chứng thực được lời hứa về Diệt đế của
đức Phật, rằng hạnh phúc là điều mà ta có thể chứng nghiệm được'. Và tôi
tin rằng, năng lượng hạnh phúc ấy sẽ nuôi dưỡng cho những hành động kế
tiếp của mình."
Là thấy rõ thực tại của mình
Mà
thật vậy, dù ta có học bất cứ một giáo lý cao xa nào, hoặc luyện tập
theo một pháp môn huyền bí nào, thì rồi cuối cùng đó cũng phải là sự
sống của mình. Chúng ta rồi cũng phải đặt quyển kinh xuống, đứng dậy
khỏi chiếc gối ngồi thiền, để bước về và tiếp xúc với sự sống chung
quanh. Và ở nơi đó chắc chắn sẽ có những khó khăn, lo âu và phiền não…
chờ đợi ta. Và ta sẽ làm gì với chúng, tiếp xử chúng như thế nào, đó mới
chính thật là con đường tu học của mình.
Chúng
ta thường đặt câu hỏi là làm thế nào để cho sự thực tập của mình có
nhiều hiệu quả hơn, sâu sắc hơn, giúp ích được nhiều người hơn? Câu hỏi
ấy tuy cần thiết, nhưng có lẽ tự nó cũng chưa được chính xác lắm.
Tôi nghĩ ta nên hỏi là làm thế nào để cho sự tu tập của mình được chân thật hơn.
Mà sự chân thật ấy phải được trải nghiệm trong mọi hoàn cảnh, qua sự
tiếp xử hằng ngày của chúng ta. Thật ra sự thực tập của ta bắt đầu bất
cứ nơi nào và bất cứ nơi đâu. Vì một thực tại chân thật và trong sáng
bao giờ cũng đang biểu hiện, ngay bây giờ và ở đây, chứ không phải chỉ
có mặt riêng trên chiếc tọa cụ của mình.
Nguyễn Duy Nhiên